Spis treści:
1. Czy bank musi informować każdego kredytobiorcę o cechach umowy i ryzykach?
W głośnym wyroku Trybunału sprawiedliwości UE z dnia 21 września 2023 r. wydanym w sprawie C-139/22, Trybunał odpowiedział na kilka pytań prejudycjalnych, dotyczących istotnych kwestii z punktu widzenia frankowiczów i toczących się postępowań sądowych o roszczenia z umów kredytu waloryzowanego kursem CHF. Jedno z pytań prejudycjalnych dotyczyło zagadnienia, czy bank miał obowiązek informować o istotnych cechach umowy i ryzykach związanych z umową, w sytuacji gdy kredytobiorca posiadał odpowiednią wiedzę w tej dziedzinie?
Czy bank musi informować każdego kredytobiorcę o cechach umowy i ryzykach?
Powyższe pytanie wyniknęło na gruncie sprawy sądowej, w której osobą pozywającą bank o roszczenia z umów kredytu waloryzowanego kursem CHF był pracownik tego banku, który mógł posiadać odpowiednią wiedzę z zakresu kredytów indeksowanych lub denominowanych do franka szwajcarskiego.
TSUE stwierdził, że pojęcie konsumenta w rozumieniu przepisów dyrektywy Rady 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich ma charakter obiektywny i jest niezależne od konkretnego zasobu wiedzy, jaki może mieć dana osoba, czy też od posiadanych przez nią w rzeczywistości informacji.
Jak wskazał Trybunał Sprawiedliwości UE, ochrona przyznana przez tę dyrektywę zależy od celów, w jakich działa osoba fizyczna, a mianowicie celów niezwiązanych z jej działalnością zawodową lub gospodarczą, a nie od posiadanej przez tę osobę konkretnej wiedzy.
Taka wykładnia pojęcia „konsument” pozwala na objęcie ochroną reżimu konsumenckiego wszystkich osób fizycznych znajdujących się w słabszej pozycji względem przedsiębiorcy, nie tylko ze względu na stopień poinformowania, lecz również ze względu na zdolność negocjacyjną, która to sytuacja skłania te osoby fizyczne do wyrażenia zgody na postanowienia umowne sporządzone uprzednio przez tego przedsiębiorcę, bez możliwości wywierania jakiegokolwiek wpływu na ich treść.
W motywie 70. wspomnianego wyroku TSUE konkludował, że bank ma obowiązek poinformowania zainteresowanego konsumenta o istotnych cechach zawartej z nim umowy oraz o ryzyku związanym z tą umową, i to nawet wówczas, gdy ów konsument jest jego pracownikiem i posiada odpowiednią wiedzę w dziedzinie wspomnianej umowy.
Czy osoby z wykształceniem ekonomicznym lub wiedzą i doświadczeniem z zakresu finansów mogą skutecznie pozwać bank?
Każdą sprawę należy oczywiście przeanalizować indywidualnie, jednak komentowany wyrok TSUE oznacza, że osoby posiadający dużą wiedzę z zakresu finansów, w tym pracownicy banku, mają takie same szanse na unieważnienie umowy, jak zdecydowana większość konsumentów nieposiadających takiej wiedzy.