Spis treści:
1. Większy obszar wyłączony z ograniczeń
2. Rozszerzenie katalogu osób bliskich w rozumieniu ustawy
3. Przekształcenie przedsiębiorcy oraz spółki cywilnej w spółkę kapitałową
4. Prawo pierwokupu KOWR i nabycia udziałów i akcji spółek dominujących
5. Sankcja nieważności będzie dotyczyła tylko czynności prawnej
W lutym 2023 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji zamieszczono uzgodnienia międzyresortowe dotyczące Projektu ustawy o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz niektórych innych ustaw (UD 376).
Projekt wprowadza szereg udogodnień i doprecyzowuje pewne pojęcia związane z obrotem ziemią rolną.
Większy obszar wyłączony z ograniczeń
Przewiduje się zmianę normy obszarowej określającej próg wyłączenia z ustawy, w ten sposób, że przepisów ustawy nie będzie stosować się do nieruchomości rolnych, w których powierzchnia użytków rolnych jest mniejsza niż 0,3 ha. Ograniczeniom w obrocie ziemią rolną nie będą podlegać także nieruchomości mieszane o większej powierzchni, w których powierzchnia użytków rolnych jest mniejsza niż 0,3 ha. Zwykle tego typu gruntu znajdują się na obszarze zabudowy mieszkaniowej i są nabywane w celu realizacji inwestycji budowlanych. Nie mają one większego znaczenia dla poprawy struktury obszarowej gospodarstw rodzinnych.
Rozszerzenie katalogu osób bliskich w rozumieniu ustawy
Po nowelizacji za osobę bliską będzie się uznawać: zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, małżonka osoby przysposabiające, przysposobione, pasierbów oraz rodziców małżonka, ojczyma i macochę.
Przekształcenie przedsiębiorcy oraz spółki cywilnej w spółkę kapitałową
Obecnie obowiązujące przepisy przewidują wyjątek od zasady „ziemia dla rolnika” w przypadku nabycia nieruchomości rolnej w wyniku podziału, przekształcenia bądź łączenia spółek prawa handlowego. Kodeks spółek handlowych przewiduje możliwość przekształcenia nie tylko spółek prawa handlowego, ale także przekształcenie przedsiębiorcy bądź spółki cywilnej w spółkę prawa handlowego.
W aktualnym stanie prawnym wątpliwe jest, czy przekształcenie takich podmiotów w spółkę prawa handlowego, jeżeli do majątku przekształcanego należą nieruchomości rolne, wymaga uzyskania zgody Dyrektora KOWR dla skutecznego przeniesienia własności nieruchomości rolnej na spółkę powstałą wskutek przekształcenia. Planowane przepisy mają usunąć te wątpliwości poprzez wyraźne wskazanie, że takie przekształcenie nie będzie wymagać zgody Dyrektora KOWR.
Prawo pierwokupu i nabycia udziałów i akcji spółek dominujących
Prawo pierwokupu i nabycia KOWR obejmie udziały i akcje spółek dominujących posiadających udziały w spółkach będących właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 5 ha albo nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni co najmniej 5 ha. To jest dość istotna zmiana, która rozszerzy ingerencję KOWR w obrót udziałami i akcji spółek. Bardzo ważne będzie weryfikowanie przed każdą transakcją oraz czy te spółki są właścicielami nieruchomości rolnych.
Sankcja nieważności będzie dotyczyła tylko czynności prawnej
Zgodnie z planowaną zmianą art. 9 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego: Nabycie własności nieruchomości rolnej, udziału we współwłasności nieruchomości rolnej, użytkowania wieczystego, udziału we współużytkowaniu wieczystym takiej nieruchomości oraz nabycie akcji i udziałów w spółce handlowej, o której mowa w art. 3a ust. 1, dokonane na podstawie czynności prawnej niezgodnie z przepisami ustawy jest nieważne.”
Dotychczas sankcja nieważności dotyczyła nabycia nieruchomości rolnej, niezależnie do tego, czy do nabycia dochodziło na podstawie czynności prawnej, czy zdarzenia prawnego (orzeczenia sądu, orzeczenia organu administracji publicznej).