Spis treści:
1. Kiedy ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego może nie być zastosowana?
2. Kto może być nabywcą nieruchomości rolnej?
3. Czy może przysługiwać prawo pierwokupu nieruchomości rolnej?
4. Kto podejmuje decyzję o skorzystaniu z prawa pierwokupu nieruchomości rolnej?
5. Czy nabycie nieruchomości rolnej może wymagać uzyskania zgody KOWR?
Przepisy ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego stosuje się do nabycia określonych ustawą nieruchomości rolnych, których rodzajowo wskazany zamknięty katalog podany został w art. 1a tej ustawy.
Kiedy ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego może nie być zastosowana?
Przykładowo przepisów ww. ustawy nie będzie się stosować m.in. do nabycia nieruchomości rolnych o powierzchni mniejszej niż 0,3 ha.
Zatem każdy podmiot (w tym też fundacja rodzinna) może nabywać wskazane przez ustawodawcę nieruchomości rolne bez ograniczeń wynikających z przepisów tej ustawy.
Kto może być nabywcą nieruchomości rolnej?
W świetle art. 2a ust. 3 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny, chyba że ustawa stanowi inaczej. Ustawodawca określił również, że gdy nabywana nieruchomość rolna ma powierzchnię mniejszą niż 1 ha (tj. od 0,3000 ha do 0,9999 ha) to taką nieruchomość może nabyć każdy zainteresowany (w tym też fundacja rodzinna).
Czy może przysługiwać prawo pierwokupu nieruchomości rolnej?
W przypadku zakupu takiej nieruchomości zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa przysługiwać może prawo pierwokupu tej nieruchomości rolnej.
W takim wypadku strony transakcji (np. sprzedający i fundacja rodzinna jako kupujący) winni zawrzeć u notariusza najpierw warunkową umowę sprzedaży, którą należy niezwłocznie przesłać do KOWR (najlepiej od razu do oddziału terenowego KOWR właściwego ze względu na położenie nieruchomości rolnej).
Kto podejmuje decyzję o skorzystaniu z prawa pierwokupu nieruchomości rolnej?
KOWR w ciągu miesiąca od otrzymania zawiadomienia o treści warunkowej umowy sprzedaży, podejmie decyzję dotyczącą skorzystania bądź rezygnacji z przysługującego mu prawa pierwokupu danej nieruchomości rolnej.
Niezłożenie w powyższym terminie przez KOWR oświadczenia o nabyciu danej nieruchomości, pisemne poinformowanie zobowiązanego przez KOWR o nieskorzystaniu z prawa pierwokupu lub upływ zakreślonego terminu bez reakcji ze strony KOWR – oznacza możliwość zawarcia przez strony docelowej umowy przenoszącej własność tej nieruchomości.
Czy nabycie nieruchomości rolnej może wymagać uzyskania zgody KOWR?
W sytuacji natomiast, gdy nabywana przez osobę prawną (w tym przez fundację rodzinną) nieruchomość rolna miałaby powierzchnię równą 1 ha lub więcej, i nie będzie zachodzić któryś z przypadków wskazanych w art. 2a ust. 3 ustawy – wówczas nabycie takiej nieruchomości rolnej wymagać będzie uzyskania zgody Dyrektora Generalnego KOWR, wyrażonej w drodze decyzji administracyjnej (tj. zgody, o której mowa w art. 2a ust. 4 ww. ustawy).
Z dniem 22 maja 2023 r. przepisy art. 2a ust. 3 pkt 1 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego ulegają zmianie poprzez dodanie dwóch kolejnych wyjątków stanowiących, iż do nabycia nieruchomości rolnej przez:
- fundację rodzinną od jej fundatora, oraz
- beneficjenta fundacji rodzinnej, będącego osobą bliską fundatora tej fundacji rodzinnej, od fundacji rodzinnej,
nie będzie wymagane wcześniejsze uzyskanie zgody Dyrektora Generalnego KOWR, o której mowa w art. 2a ust. 4 tej ustawy.
Pamiętać tu jednak należy, że wyłączenie wskazanych wyżej przypadków z konieczności uzyskania zgody, o której mowa w art. 2a ust. 4 ww. ustawy – może jednocześnie skutkować koniecznością poinformowania KOWR-u o przysługującym mu prawie pierwokupu oraz prawie nabycia (tj. uprawnieniach wskazanych w art. 3 ust 4 i art. 4 ust. 1 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego).