Spis treści:
3. Kiedy można stracić status UKR?
4. Czy zezwolenie na pobyt czasowy pozbawia statusu UKR?
5. Brak statusu UKR – czy można zatrudnić?
Zatrudnienie obywateli Ukrainy jest coraz powszechniejszym zjawiskiem u Polskich pracodawców. Osoby te co do zasady mają legalny pobyt w Polsce do 4.03.2024 r. przyznany na podstawie przepisów specustawy, a pracodawca może ich zatrudnić w ramach uproszczonej procedury tzw. powiadomień o powierzeniu pracy. W czasie rekrutacji często pada pytanie o posiadanie przez pracownika statusu UKR. Postaramy się zatem wyjaśnić związane z tym wątpliwości.
Czym jest status UKR?
Obywatele Ukrainy, którzy przybyli do Polski od dnia 24 lutego 2022 r. i zadeklarowali zamiar stałego pobytu w naszym kraju, mogą tu legalnie przebywać do 4 marca przyszłego roku. Mają oni również możliwość ubiegania się o numer PESEL. Zgodnie z ustawą o ewidencji ludności, w rejestrze PESEL umieszcza się informacje o statusie cudzoziemca – i jednym z nich jest status UKR. Jest to po prostu oznaczenie osoby, której nadano PESEL na podstawie przepisów ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.
Co daje status UKR?
Można powiedzieć, że jest status UKR potwierdza przyznanie obywatelowi Ukrainy ochrony czasowej w Polsce. Z uwagi na to, że jest on nadawany wskutek wpisu do rejestru PESEL, jest on powiązany z uprawnieniami i świadczeniami, które daje posiadanie przez obywatela Ukrainy numeru PESEL, takimi jak dostęp do opieki zdrowotnej, dofinansowania do pobytu dziecka w żłobku, czy 500+.
Kiedy można stracić status UKR?
Specustawa wskazuje, że status UKR jest automatycznie odbierany w następujących sytuacjach:
- Wyjazdu z Polski na okres powyżej 30 dni;
- Posiadania przez cudzoziemca: zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE, zezwolenia na pobyt czasowy, statusu uchodźcy, ochrony uzupełniającej, zgody na pobyt tolerowany, zgody na pobyt ze względów humanitarnych;
- Złożenia lub zamiaru złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej,
- Korzystania z ochrony czasowej na terenie innego państwa członkowskiego UE przyznanej z powodu działań wojennych prowadzonych na terytorium Ukrainy.
Czy zezwolenie na pobyt czasowy pozbawia statusu UKR?
Pewne wątpliwości może budzić uzyskanie zezwolenia na pobyt czasowy – gdyż jak wskazano powyżej, jego uzyskanie jest wymienione jako przesłanka utraty statusu UKR. To prawda, jednak nie dotyczy to konkretnych zezwoleń na pobyt czasowy, a mianowicie zezwoleń na:
- pobyt czasowy i pracę,
- pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji,
- pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej.
Wyjątki powyższe związane są z tym, że od kwietnia 2023 roku, specustawa przyznała obywatelom Ukrainy ze statusem UKR prawo do ubiegania się o powyższe zezwolenia pobytowe.
Brak statusu UKR – czy można zatrudnić?
Tak! Brak statusu UKR nie ma wpływu na możliwość legalnego zatrudnienia cudzoziemca. Bezpiecznie z punktu widzenia pracodawcy jest jednak wówczas zweryfikować przyczyny tego stanu rzeczy. Jeżeli bowiem cudzoziemiec miał status UKR, ale go utracił przez wyjazd z Polski, to utracił tym samym prawo do legalnego pobytu i konieczne jest podjęcie działań legalizacyjnych, czyli np. uzyskanie zezwolenia na pobyt czasowy. Brak statusu UKR może też sugerować, że taki obywatel Ukrainy nie korzysta z ochrony czasowej przyznanej na podstawie specustawy, tj. przebywał w Polsce wcześniej niż 24 lutego 2022 r., być może pracuje na podstawie zezwolenia albo oświadczenia, a podstawą jego pobytu jest wiza lub zezwolenie na pobyt czasowy. Jeżeli jednak pobyt obywatela Ukrainy w Polsce jest legalny, to posiadanie statusu UKR z perspektywy pracodawcy nie ma żadnego znaczenia.
UKR a legalizacja pobytu
O ile brak statusu UKR pracownika nie komplikuje kwestii związanych z zatrudnieniem, tak pamiętajmy, że są jeszcze kwestie pobytowe – które nie są tożsame. Posiadanie statusu UKR przesądza o posiadaniu legalnego pobytu w Polsce, co jednak w przypadku braku statusu UKR? Wówczas nie możemy wykluczyć sytuacji, że obywatel Ukrainy nie posiada legalnej podstawy do przebywania w Polsce i przyszły pracodawca musi to zweryfikować przed formalnym zatrudnieniem!