Wybuch wojny na Ukrainie powoduje w ostatnim czasie masowy napływ obywateli tego kraju do Polski w poszukiwaniu schronienia. Dalszy rozwój wypadków nie jest możliwy do przewidzenia, ale jednym ze scenariuszy jest konieczność przystosowania się do nowych realiów rynku pracy z dużym dopływem zagranicznego kapitału osobowego. Coraz powszechniejsze może stać się zatrudnianie obywateli Ukrainy przez polskich pracodawców.
W oczekiwaniu na nowe regulacje…
Na chwilę obecną dostępne są dwie opcje uregulowania zatrudnienia: klasyczne zezwolenie na pracę oraz powierzenie wykonywania pracy, czyli tzw. procedura oświadczeniowa. Konieczność legalizacji dotyczy przy tym każdej formy świadczenia pracy – chodzi tu zarówno o umowę o pracę, ale też umowę zlecenie czy umowę o dzieło. Sytuacja jest jednak dynamiczna, ponieważ już na dniach Sejm ma zająć się specustawą w sprawie swobodnego dostępu do polskiego rynku pracy dla obywateli Ukrainy.
Z uwagi na czas trwania uzyskiwania zezwolenia na pracę dla cudzoziemca, procedura zezwoleniowa nie będzie poniżej omawiana, gdyż istnieje możliwość, że specustawa wejdzie w życie szybciej niż wydane by zostało stosowne zezwolenie.
Procedura oświadczeniowa
Obywatel Ukrainy ma możliwość świadczenia pracy w Polsce na podstawie oświadczenia pracodawcy o powierzeniu wykonywania pracy. Procedura legalizacji zatrudnienia na tej podstawie jest znacznie uproszczona w stosunku do procedury zezwoleniowej i uprawnia do świadczenia pracy przez okres 24 miesięcy. Pracodawca zamierzający zatrudnić obywatela Ukrainy na tej podstawie składa do miejscowego Powiatowego Urzędu Pracy oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy, w którym wskazuje swoje dane, dane pracownika oraz informacje dotyczące powierzonej pracy i czasu trwania zatrudnienia. Do oświadczenia Pracodawca powinien dołączyć:
- ważny dowód osobisty lub inny dokument podróży potwierdzający tożsamość cudzoziemca (jeżeli pracodawcą jest osoba fizyczna);
- kopię wszystkich wypełnionych stron ważnego dokumentu tożsamości lub podróży;
- potwierdzenie uiszczenia opłaty za wpis do ewidencji oświadczeń (30,00 zł).
W jakiej formie złożyć oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy
Zastrzegamy jednak, że w okresie pandemii wnioski o rejestrację oświadczenia należy składać elektronicznie za pośrednictwem portalu praca.gov.pl, wypełniając formularz PSZ-OPWP (dla agencji pracy tymczasowej: PSZ-OPWPA. Zgłoszenie należy opatrzyć kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisać je profilem zaufanym. Załączniki należy wgrać w formie skanów.
Kiedy cudzoziemiec może podjąć pracę
Co do zasady w terminie od 7 do 14 dni od zgłoszenia, Powiatowy Urząd Pracy dokonuje wpisu oświadczenia do ewidencji oświadczeń. W szczególnych przypadkach, wymagających przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, czas rejestracji może zostać wydłużony do maksymalnie 30 dni. Po uzyskaniu wpisu do ewidencji, obywatel Ukrainy może rozpocząć świadczenie pracy w Polsce, jeżeli może w Polsce legalnie przebywać.
Legalizacja pobytu w Polsce obywatela Ukrainy
Dopóki nie wejdzie w życie nowa specustawa, pozostają aktualne dotychczasowe regulacje prawne. Zakładają one, że obywatel Ukrainy może zgodnie z prawem świadczyć pracę w Polsce, jeżeli zalegalizuje również swój pobyt na terytorium RP. Jeśli nie przebywał on w naszym kraju w ramach ruchu bezwizowego, konieczne było posiadanie przez niego wizy lub zezwolenia na pobyt czasowy. Powyższe wymaga jednak doprecyzowania, że uzyskanie wizy w obecnych warunkach niedalekiej wojny wydaje się znacznie utrudnione. Takiej osobie zostaje zatem złożenie wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy, co legalizuje jej pobyt w Polsce już od chwili jego złożenia.
Rejestracja oświadczenia a przepisy specustawy
Istnieje możliwość, że ustalenie nowej specustawy znacznie zmieni ramy prawne zatrudniania obywateli Ukrainy w Polsce i legalizacji ich pobytu. W tej sytuacji, wszczęte dotychczas procedury oświadczeniowe powinny być procedowane bez zmian. Jeżeli Pracodawcy zależy na czasie i chciałby, aby obywatel Ukrainy jak najszybciej podjął pracę, nie należy zwlekać i już rozpocząć procedurę rejestracji oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy, zwłaszcza, że nie wiadomo, kiedy nowa ustawa ostatecznie wejdzie w życie. Jeżeli jednak czas nie jest istotnym czynnikiem, wydaje się, że warto zaczekać, bowiem istnieje spora szansa, że procedura zatrudnienia obywatela Ukrainy w Polsce zostanie uproszczona jeszcze bardziej.