23 marca Prezydent podpisał nowelizację Kodeksu pracy. Nowelizacja wdraża dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE L 186 z 11.07.2019, str. 105) oraz dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającą dyrektywę Rady 2010/18/UE (Dz. Urz. UE L 188 z 12.07.2019, str. 79).
Nowe przepisy wchodzą w życie już 26 kwietnia 2023 r. i wprowadzają szereg zmian do kodeksu pracy.
Zmiany wynikające z dyrektywy work – life balance:
- Elastyczna organizacja pracy: polegać ma na dostosowywaniu przez pracownika jego organizacji pracy do indywidualnych potrzeb poprzez elastyczne rozkłady czasu pracy (ruchomy czas pracy, indywidualny czas pracy, system skróconego tygodnia pracy, pracy weekendowej i przerywany czas pracy), pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy.
- Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej: przysługiwać będzie w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem – w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym. Pracownik zachowa za ten czas prawo do 50% wynagrodzenia obliczanego jak wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego.
- Urlop opiekuńczy – bezpłatny, 5 dni: ma na celu zapewnienie osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej krewnym (syn, córka, matka, ojciec lub małżonek/małżonka) lub pozostającej we wspólnym gospodarstwie domowym, wymagającej znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych.
- Dwie, dodatkowe przerwy wliczane do czasu pracy: pracownik będzie miał prawo do drugiej przerwy trwającej co najmniej 15 minut, jeśli dobowy wymiar jego czasu pracy jest dłuższy, niż 9 godzin pracy; prawo do trzeciej przerwy trwającej co najmniej 15 minut otrzyma, jeżeli jego dobowy wymiar czasu pracy będzie dłuższy, niż 16 godzin.
- Urlop rodzicielski. Prawo ojca do urlopu rodzicielskiego nie będzie uzależnione od pozostawania matki dziecka w zatrudnieniu (ubezpieczeniu) w dniu porodu. W ramach urlopu rodzicielskiego zostanie wprowadzona nieprzenoszalna jego część, w wymiarze do 9 tygodni, dla każdego z rodziców, a także 70-procentowy zasiłek macierzyński za cały okres urlopu rodzicielskiego dla obojga rodziców. Pracownik będzie podlegał ochronie od momentu złożenia wniosku o urlop macierzyński lub rodzicielski.
- Pracujący rodzice dziecka do lat 8 będą mogli nie zgodzić się na pracę w nadgodzinach lub delegacje. Będą mogli również wnioskować o pracę zdalną.
Zmiany, wynikające z dyrektywy o przejrzystych i przewidywalnych warunków zatrudnienia:
- Obowiązek uzasadnienia (podania przyczyny) wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony, konsultacji związkowej oraz możliwości ubiegania się o przywrócenie do pracy.
- Zmiany w zawieraniu umów o pracę na okres próbny: okres próbny ma być współmierny do przewidywanego czasu trwania umowy o pracę na czas określony, a także do rodzaju pracy; ponowne zawarcie umowy na okres próbny z tym samym pracownikiem możliwe będzie tylko wtedy, gdy pracownik będzie zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy; wprowadzone zostaną regulacje umożliwiające uzgodnienie pomiędzy stronami stosunku pracy przedłużenia umowy o pracę na okres próbny o czas trwania nieobecności pracownika w pracy, w przypadku gdy pracownik był
z usprawiedliwionych przyczyn nieobecny w pracy w trakcie trwania takiej umowy. Co więcej, jeżeli pracownik będzie uważał, że przyczyną rozwiązania umowy o pracę na okres próbny za wypowiedzeniem albo zastosowania działania mającego równoważny skutek do rozwiązania umowy o pracę było skorzystanie z ww. uprawnień, będzie mógł, w terminie 7 dni od dnia złożenia oświadczenia woli pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę na okres próbny za wypowiedzeniem albo zastosowania działania mającego równoważny skutek do rozwiązania umowy o pracę, złożyć do pracodawcy wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej o wskazanie przyczyny uzasadniającej to rozwiązanie albo zastosowanie działania (art. 294 § 3 Kodeksu pracy). - Prawo do równoległego zatrudnienia: pracodawca nie będzie mógł zakazać pracownikowi jednoczesnego pozostawania w stosunku pracy z innym pracodawcą, chyba że strony zawrą umowę o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy.
- Wniosek o bezpieczniejsze warunki pracy: pracownik, który wykonuje pracę przez co najmniej 6 miesięcy nabędzie prawo do wystąpienia (raz w roku) do pracodawcy z wnioskiem o formę zatrudnienia z bardziej przewidywalnymi lub bezpieczniejszymi warunkami pracy. Pracodawca będzie zobowiązany do pisemnego uzasadnienia odpowiedzi na wniosek pracownika.
- Rozszerzenie informacji do zatrudnienia o m.in. przerwy w pracy, zasady pracy w nadgodzinach czy też procedurę rozwiązania stosunku pracy.
- Dodano nowy przepis – art. 9413 Kodeksu pracy, zgodnie z którym w przypadku obowiązku pracodawcy przeprowadzenia szkoleń pracowników, niezbędnych do wykonywania określonego rodzaju pracy lub pracy na określonym stanowisku, szkolenia takie będą odbywały się na koszt pracodawcy oraz w miarę możliwości w godzinach pracy pracownika.