Wizerunek osoby jest jednym z rodzajów danych osobowych i podlega ochronie zgodnie z przepisami RODO. Przetwarzanie danych osobowych, w tym wizerunku, wymaga wyraźnej zgody osoby, do której dane te się odnoszą, lub innej, przewidzianej w przepisach podstawy prawnej. Przy przetwarzaniu wizerunku osoby istotne znaczenie ma także przestrzeganie przepisów prawa autorskiego. Czy przetwarzanie wizerunku może być dokonywane na podstawie umowy, bez konieczności uzyskiwania odrębnej, wyraźnej zgody osoby?
Umowa jako podstawa prawna przetwarzania wizerunku
Przetwarzanie danych osobowych jest dopuszczalne w szczególności w przypadku, gdy jest to niezbędne do wykonania umowy, której stroną jest osoba, której wizerunek dotyczy, lub do podjęcia działań na jej żądanie przed zawarciem umowy (art. 6 ust. 1 lit. b RODO). Jeżeli chodzi o wizerunek, to nie jest to dana osobowa szczególnych kategorii i niewykluczona jest sytuacja, w której przetwarzanie wizerunku jest konieczne do wykonania umowy lub do podjęcia działań przed jej zawarciem, np. do zrealizowania sesji zdjęciowej, nagrania filmowego lub innego przedsięwzięcia artystycznego.
Co zawrzeć w umowie o wykorzystanie wizerunku
Fakt zawarcia umowy o wykorzystanie wizerunku decyduje tylko o podstawie prawnej przetwarzania. Należy pamiętać, że na uprawnionym do wykorzystania wizerunku ciążą również inne obowiązki wynikające z przepisów RODO. Przy zawieraniu umowy należy zwrócić szczególną uwagę na sposób, w jaki dane osobowe, w tym wizerunek, będą przetwarzane. Umowa powinna zawierać precyzyjne zapisy dotyczące celu i sposobu przetwarzania danych, okresu przetwarzania, a także rodzaju przetwarzanych danych i podmiotów, które będą miały dostęp do danych. Należy również zapewnić osobie, której wizerunek dotyczy możliwość realizacji swoich praw, takich jak w szczególności prawo do informacji na temat przetwarzania jej danych osobowych, prawo do żądania dostępu do swoich danych, czy też ich sprostowania. Informacje te można zawrzeć zarówno w samej umowie, jak i w formie odrębnego dokumentu przybierającego postać klauzuli informacyjnej.
Czy można cofnąć zgodę na przetwarzanie wizerunku?
Jeżeli przetwarzanie danych osobowych odbywa się na podstawie przesłanki zgody, zawsze można ją wycofać. Mimo, iż zarówno podpisanie formularza „zgadzam się na wykorzystanie mojego wizerunku…” jak i podpisanie umowy o jego wykorzystanie ma ten sam realny skutek, czyli uprawnia do wykorzystania naszego wizerunku przez podmiot trzeci, RODO rozróżnia te dwie podstawy przetwarzania danych osobowych. Zgoda jest jednostronnym oświadczeniem, które możemy odwołać w każdym czasie. W przypadku umowy, wiążą nas postanowienia ustalone przez obie strony. Jeżeli zatem upoważnienie do wykorzystania wizerunku zostało zawarte w umowie, nie możemy go wycofać, jeżeli umowa na to nie zezwala. Zwracam jednak uwagę, że odnosi się to wyłącznie do kwestii związanej z przetwarzaniem danych osobowych.
Zgoda na rozpowszechnianie wizerunku – prawo autorskie
W przypadku zgody na rozpowszechnianie wizerunku w rozumieniu art. 81 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, można spotkać się z poglądem, że zgodę na rozpowszechnianie wizerunku można wycofać nawet wówczas, jeżeli ustalenia Stron miały charakter umowy. Zależy to jednak zawsze od okoliczności konkretnego przypadku. Pozostaje zatem pytanie o relację tych dwóch uregulowań, tj. Prawa autorskiego i RODO. Kwestia ta nie została na dzień dzisiejszy rozstrzygnięta i wykracza poza ramy niniejszego artykułu.
Złożoność regulacji dot. wykorzystania wizerunku
Umowa na wykorzystanie wizerunku to ważny element przetwarzania danych osobowych. Jest to również aspekt bardzo złożony, podlegający pod regulację zarówno RODO, jak i Prawa autorskiego, czy Kodeksu cywilnego w kontekście dóbr osobistych. W odniesieniu do RODO w umowie powinniśmy zadbać przede wszystkim o dokładne uregulowanie celu i zakresu przetwarzania oraz o spełnienie obowiązku informacyjnego. Podkreślenia wymaga natomiast, że oparcie przetwarzania wizerunku na umowie zamiast na jednostronnej zgodzie nie zawsze będzie zabezpieczać przez wycofaniem zgody na rozpowszechnianie wizerunku na gruncie prawa autorskiego i konieczne może być skorzystanie w umowie z dodatkowych zabezpieczeń na tę okoliczność.