W ostatnim czasie zapadło postanowienie Sądu Najwyższego sygn. akt III CZP 99/22 dotyczące odszkodowania, o którym mowa w art. 36 ust. 1 pkt 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Omawiany przepis brzmi następująco:
Art. 36 ust. 1: Jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości może, z uwzględnieniem ust. 2 i art. 371 ust. 1, żądać od gminy albo od władającego terenem zamkniętym, jeżeli uchwalenie planu lub jego zmiana spowodowane były potrzebami obronności i bezpieczeństwa państwa:
1) odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę albo
2) wykupienia nieruchomości lub jej części.
W ocenie Sądu Najwyższego warunkiem skuteczności powództwa dochodzonego na podstawie art. 36 ust. 1 pkt. 2 ustawy o planowani u zagospodarowaniu przestrzennym jest posiadanie statusu właściciela albo wieczystego użytkownika wieczystego, zarówno w dniu wejścia w życie zmian planistycznych, jak i w dniu wytoczenia powództwa, oraz utrzymanie go w chwili zamknięcia rozprawy poprzedzającej wydanie wyroku przez sąd II instancji. Cesja roszczenia wynikającego z tego przepisu sprzeciwiałaby się właściwości zobowiązania. Właściciel lub użytkownik wieczysty, który nie zrealizował tego roszczenia przed zbyciem nieruchomości, mógłby zatem dochodzić jedynie odszkodowania na podstawie art. 36 ust. 3 powołanej ustawy.
Stan prawny w sprawie był następujący:
W 2010 r. właścicielka dwóch działek zawarła ze spółką umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości. Aktem notarialnym podpisanym w 2011 r., modyfikującym umowę przedwstępną, kobieta oświadczyła, że przenosi na firmę roszczenia wynikające z art. 36 ust. 1 pkt. 1 i 2 oraz art. 36 ust. 2 i 3 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, dotyczące jednej z działek, którą rok później spółka ostatecznie nabyła. W międzyczasie (w 2010 r.) Uchwałą Rady Miasta Gdyni uchwalono miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego części dzielnic, na których obszarze położone były nieruchomości objęte sporem.
Sprawa ostatecznie trafiła do Sądu Apelacyjnego, który nabrał wątpliwości w kwestii dopuszczalności zbywania roszczeń, w konsekwencji czego zwrócił się w tej sprawie do Sądu Najwyższego. Według Sądu Apelacyjnego w dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego kwestia zbywalności takich roszczeń nie była podejmowana wprost. W pytaniu prawnym Sąd Apelacyjny zauważył jednak, że w orzecznictwie pojawiły się wypowiedzi dotyczące legitymacji do ich dochodzenia – wyrok Sądu Najwyższego z 9 marca 2016 r., II CSK 411/15 (nie publ.).
Sąd Najwyższy potwierdził dotychczasowe stanowisko zawarte w orzeczeniu przytoczonym przez Sąd Apelacyjny w pytaniu prawnym II CSK 411/15. Jednocześnie odmówił podjęcia uchwały gdyż argumenty przytoczone przez Sąd Apelacyjny świadczyły o przekonaniu Sądu pytającego o niedopuszczalności cesji roszczenia będącego przedmiotem postepowania w sprawie niniejszej. Okoliczność ta, niezależnie od trafności powyższego przekonania, wyklucza możliwość podjęcia uchwały rozstrzygającej przedstawione zagadnienie prawne.