Od wybuchu wojny na Ukrainie, do Polski przyjeżdżają mieszkańcy Ukrainy w poszukiwaniu schronienia. Ustawa z dnia 20 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa – zwana Specustawą – jak sama nazwa wskazuje dotyczy tylko osób posiadających obywatelstwo Ukrainy. Pomocy w Polsce szukają jednak również inne osoby, które takiego obywatelstwa nie mają, a nie są też obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej. Takie osoby mogą w Polsce uzyskać tzw. ochronę czasową.
Czym jest ochrona czasowa?
Na czym polega ochrona czasowa dla cudzoziemca w Polsce? Najogólniej ujmując, jest to zestaw uprawnień i świadczeń przysługujących danej osobie, który ma na celu pomoc w zaspokojeniu najważniejszych potrzeb życiowych, przyznawany w związku z zaistnieniem szczególnej sytuacji. Co do zasady, ochrony czasowej udziela się do chwili, gdy możliwy stanie się powrót cudzoziemców do uprzedniego miejsca ich zamieszkania, jednakże nie dłużej niż na okres roku.
Kto może się ubiegać o ochronę czasową?
W myśl ustawy o ochronie cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – prawo do ochrony czasowej może być przyznane cudzoziemcom przybywającym do Polski, którzy opuścili swój kraj pochodzenia lub określony obszar geograficzny z powodu obcej inwazji, wojny, wojny domowej, konfliktów etnicznych lub rażących naruszeń praw człowieka. Nie ma przy tym znaczenia, czy ich przybycie miało charakter spontaniczny, czy było wynikiem udzielonej im pomocy.
W przypadku osób przybywających z Ukrainy, ochrona czasowa może być przyznana osobom, które spełniają łącznie następujące przesłanki:
- znalazły się w Polsce 24 lutego 2022 r. lub później,
- nie mają obywatelstwa Ukrainy,
- nie są małżonkami obywatela Ukrainy,
- mieszkały w Ukrainie legalnie na podstawie zezwolenia na pobyt stały lub na podstawie statusu uchodźcy lub podobnej formy ochrony lub są członkami rodziny osoby objętej w Ukrainie takimi formami ochrony.
Jakie uprawnienia daje ochrona czasowa?
Osoba, której została przyznana ochrona czasowa jest uprawniona do przebywania na terytorium Polski i zatrudnienia – bez konieczności uzyskiwania stosownych zezwoleń. Dodatkowo, osoby takie, na podstawie uzyskanego zaświadczenia o udzieleniu ochrony czasowej, mogą korzystać ze świadczeń opieki medycznej. Mogą oni również pomoc poprzez zakwaterowanie i wyżywienie oraz pomoc w postaci świadczenia pieniężnego, którego wysokość jest uzależniona od liczby osób na gospodarstwo domowe. Uzyskuje się także wsparcie w dostępie do szkół dla dzieci oraz w nauce języka polskiego.
Jak uzyskać ochronę czasową?
Cudzoziemcy z Ukrainy, którzy spełniają przesłanki do udzielenia im ochrony czasowej w Polsce mogą uzyskać stosowne zaświadczenie. W tym celu należy zgłosić się do Urzędu ds. Cudzoziemców lub wypełnić formularz na stronie https://www.gov.pl/web/udsc/ua, która funkcjonuje w języku ukraińskim.