Bezskuteczność zastrzeżenia umownego wyłączającego bądź ograniczającego prawo wierzyciela do cesji wierzytelności – nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Pacta de non cedendo
Z dniem 24 stycznia 2023 r. wejdzie w życie nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych ograniczająca swobodę stron w zakresie stosowania umownych klauzul zakazujących lub ograniczających prawo wierzyciela do zbycia przysługującej mu wierzytelności pieniężnej.
Ograniczenia dotyczą transakcji z dużymi przedsiębiorcami
Zgodnie z nowym art. 9a ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych w przypadku transakcji handlowych, w których wierzycielem jest MŚP, a dłużnikiem dużym przedsiębiorca zastrzeżenia umowne wyłączające lub ograniczające prawo wierzyciela do przelewu wierzytelności będzie bezskuteczne, jeżeli zapłata świadczenia pieniężnego nie nastąpiła w terminie określonym w umowie, albo jeżeli terminu takiego w umowie nie określono; to od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego.
Wyłącznie podmiotowe
Powyżej omówiony zakaz obowiązywania zakazów lub ograniczeń cesji wierzytelności nie będzie dotyczyć transakcji w których dłużnikiem jest podmiot publiczny. Podmiotami publicznymi są:
1. jednostki sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych;
2. inne niż jednostki sektora finansów publicznych, państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej;
3. inne niż jednostki sektora finansów publicznych, osoby prawne, utworzone w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym, niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, jeżeli podmioty, o których mowa w tym przepisie oraz w pkt 1 i 2, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio przez inny podmiot:
- finansują je w ponad 50% lub
- posiadają ponad połowę udziałów albo akcji, lub
- sprawują nadzór nad organem zarządzającym lub
- mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego;
4. związki podmiotów, o których mowa w pkt 1 lub 2, lub podmiotów, o których mowa w pkt 3.
Regulacje intertemporalne, zmiana statusu przedsiębiorcy w trakcie obowiązywania umowy
Zgodnie z przepisami przejściowymi nowa regulacja będzie miała zastosowanie do transakcji handlowych zawieranych po wejściu w życie znowelizowanej ustawy.
W przypadku zmiany statusu przedsiębiorcy – wierzyciela z MŚP na status dużego przedsiębiorcy w trakcie trwania umowy nie będzie to wpływało na już zawarte i realizowane transakcje handlowe. Analogicznie wyglądać będzie sytuacja w przypadku utraty statusu dużego przedsiębiorcy przez dłużnika, jego utrata po zawarciu transakcji nie będzie wpływać na obowiązywania zakazu stosowania klauzul ograniczających cesję wierzytelności.