Co obejmuje nowelizacja Kodeksu spółek handlowych ?
Kwestie związane z tworzeniem i funkcjonowaniem grup spółek, zwanych też holdingami i koncernami, były dotychczas pozostawione praktyce a regulacja w Kodeksie spółek handlowych była szczątkowa.
Sytuacja prawna ulegnie zmianie po wejściu w życie w dniu 13.10.2022 r. ustawy zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 807), która ma wprowadzić do polskiego porządku prawnego prawo grup spółek.
Rozwiązania przewidziane w tej ustawie zmienią zasady powstawania takich organizmów
i usankcjonuje relacje pomiędzy spółką dominująca, a spółkami zależnymi.
Rejestracja grupy spółek.
Każda ze spółek zamierzających do niej przystąpić zobowiązana jest do ujawnienia uczestnictwa w grupie spółek poprzez zamieszczenie wzmianki w rejestrze przedsiębiorców. Należy jednak zauważyć, że grupa spółek istnieje od momentu podjęcia przez podmioty w niej uczestniczącej stosownej uchwały.
W przypadku spółki zależnej ustawodawca wprowadził wymóg podjęcia przez zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie spółki zależnej uchwały o uczestnictwie w grupie spółek ze wskazaniem spółki dominującej. Uchwała powinna zostać podjęta większością trzech czwartych głosów.
- Wpis do rejestru przedsiębiorców ma bowiem charakter deklaratoryjny
Przepisy dotyczące tworzenia grup spółek znajdują również zastosowanie do holdingów o zasięgu międzynarodowym. Jeżeli spółka zależna jest zarejestrowana w Polsce zależna ujawni uczestnictwo w grupie spółek w rejestrze przedsiębiorców wraz ze wskazaniem spółki dominującej. Spółka dominująca, mająca siedzibę poza granicami Polski, nie musi podejmować uchwały w przedmiocie przystąpienia do grupy spółek.
Grupa spółek i jej interes w prawie holdingowym.
- przez pojęcie „grupa spółek” należy rozumieć spółkę dominującą i spółkę lub spółki od niej zależne, kierujące się wspólną strategią gospodarczą w celu realizacji wspólnego interesu, uzasadniającą sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad spółką zależną albo spółkami zależnymi.
Interes grupy spółek.
Interes grupy spółek musi być wspólny, tym samym powinien on być w zgodzie z indywidulanym interesem każdego podmiotu tworzącego daną grupę. Interes ten nie może zostać jednostronnie narzucony przez spółkę dominującą, lecz istnienie tego interesu powinno uzasadniać istnienie stosunku dominacji w ramach grupy. Można przyjąć, że z sumowania wszystkich indywidualnych interesów członków grupy powinien wyniknąć wspólny interes całej grupy.
Rolą spółki dominująca jest takie wykorzystywanie instrumentów określonych w ustawie aby sprawować kontrolę nad tym, żeby każdy z członków grupy spółek podejmował działania zgodne z celem całej grupy. Interes grupy spółek, stanowi odrębną kategorię, od interesów indywidualnych posiadanych przez spółki wchodzące w skład grupy. Interes indywidualny, choć nie zostało to uregulowane w ustawie, każdej ze spółek zależnych powinien zostać podporządkowany interesowi całej grupy. Realizacja interesu grupy powinna bez wątpienia przyświecać jej członkom, gdyż w innym przypadku po prostu nie utworzyliby grupy spółek.
Strategia grupy spółek.
Wspólna strategia gospodarcza uzasadnia utworzenie grupy spółek. Przepisy ustawy nie precyzują na czym ma ona polegać, tym samym należy opowiedzieć się za poglądem, że podmioty tworzące grupę spółek mogą ją obrać w sposób dowolny. Może ona dotyczyć realizacji abstrakcyjnego, dalekosiężnego celu typu wejście na nowe rynki z oferowanym produktem. Z drugiej jednak strony, tym celem może być również realizacja konkretnej inwestycji. Istotnym jest, żeby ta strategia była wspólna dla całej grupy.
Wiążące polecenia w grupie spółek.
Spółka dominująca będzie uprawniona do wydawania spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki, jeżeli jest to uzasadnione interesem grupy spółek oraz jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Polecenia powinny być zgodne z interesem całej grupy. Podmiotami uprawnionymi do ich wydawania są organy uprawnione do reprezentowania spółki dominującej zgodnie z zasadami reprezentacji. Może je zatem sporządzić zarząd oraz prawidłowo umocowani pełnomocnicy spółki.
Spółka zależna decyduje czy wykona wiążące polecenie, czy też odmówi jego wykonania. Spółka dominująca nie została wyposażona w instrumenty prawne umożliwiające przymusowe wykonanie polecenia przez spółkę zależną. Nadto, treść tego polecenia musi pozostawać w zgodzie z interesem grupy spółek i nie może wkraczać poza ten interes.
Wiążące polecenie musi zawierać co najmniej:
- oczekiwane przez spółkę dominującą zachowanie spółki zależnej w związku z wykonaniem wiążącego polecenia,
- interes grupy spółek, który uzasadnia wykonanie przez spółkę zależną polecenia spółki dominującej,
- spodziewane korzyści lub szkody spółki zależnej, które będą następstwem wykonania polecenia spółki dominującej, o ile występują;
- przewidywany sposób i termin naprawienia spółce zależnej szkody poniesionej w wyniku stosowania się do polecenia spółki dominującej.
Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wiążącym poleceniem.
Spółka dominująca odpowiada za szkodę wyrządzoną wierzycielowi spółki zależnej, chyba że nie ponosi winy lub szkoda nie powstała w następstwie wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia.
Warunkiem wystąpienia przez wierzyciela z takim roszczeniem jest uprzednia bezskuteczność egzekucji prowadzonej przeciwko spółce zależnej. Ustawodawca wprowadził domniemanie, że szkoda odpowiada wysokości niezaspokojonej wierzytelności wobec spółki zależnej.
Ponadto, wspólnikowi lub akcjonariuszowi spółki zależnej przysługuje roszczenie względem spółki dominującej z tytułu obniżenia wartości przysługującego mu udziału lub akcji, jeżeli obniżenie było następstwem wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia.