W dniu 11 października 2022 r. do Sejmu trafił projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw. Projekt zawiera dwie interesujące zmiany w polskim porządku prawnym; możliwość dokonania w księgach wieczystych wpisów własności nieruchomości związanych z ustanowieniem odrębnej własności lokali oraz ustanawiania i obciążania odrębnej własności lokalu ograniczonymi prawami rzeczowymi (w tym hipoteką), oraz stanowiącą przedmiot niniejszego omówienia kompetencję notariuszy do wydawania notarialnych nakazów zapłaty.
Charakter instytucji oraz podstawy wydania notarialnego nakazu zapłaty
Chociaż nazwa „notarialny nakaz zapłaty” rodzi skojarzenia z instytucją uregulowaną w przepisach kodeksu postępowania cywilnego w art. 4801 k.p.c. – 505 k.p.c. [postępowanie nakazowe i upominawcze] to projektowanej instytucji jest bliżej do ugody pozasądowej zawartej w formie aktu notarialnego w której dłużnik poddaje się egzekucji niżli wyrokowi sądowemu.
Notarialny nakaz zapłaty będzie mógł zostać wydany w przypadku roszczenia pieniężnego, którego wartość nie przekracza kwoty 75.000,00 złotych. Notarialny nakaz zapłaty będzie mógł zostać wydany przez notariusza, jeżeli zasadność dochodzonego roszczenia nie budzi wątpliwości, a roszczenie jest udowodnione dołączonym do wniosku dokumentem, w szczególności dokumentem urzędowym, zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem bądź wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu. Wyliczenie dokumentów mogących stanowić podstawę wydania notarialnego nakazu zapłaty zawarte w art. 105a § 1 nowelizowanej ustawy ma charakter przykładowy.
Ponadto notariusz będzie mógł wydać miesięcznie maksymalnie 200 notarialnych nakazów zapłaty.
Formularz urzędowy
Postępowanie w przedmiocie notarialnego nakazu zapłaty prowadzone będzie z użyciem formularzy urzędowych. Zarówno wniosek o wydanie notarialnego nakazu zapłaty jak również notarialny nakaz zapłaty i sprzeciw od notarialnego nakazu zapłaty wraz z wnioskiem o restytucję terminu przybiorą postać formularzy urzędowych.
Sam wniosek o wydanie notarialnego nakazu zapłaty zgodnie z art. 105b § 1 nowelizowanej ustawy wymagać będzie zawarcia imienia i nazwiska wnioskodawcy lub innego oznaczenia w przypadku wnioskodawcy niebędącego osobą fizyczną, adresu do doręczeń, numeru identyfikacyjnego wnioskodawcę, oznaczenia osoby zobowiązanej oraz numery identyfikacyjne osoby zobowiązanej (o ile jest możliwe ich podanie). Do wniosku o wydanie notarialnego nakazu zapłaty trzeba będzie załączyć dokumenty udowadniające roszczenie oraz odpis wniosku i załączników dla osoby zobowiązanej. Wniosek o wydanie notarialnego nakazu zapłaty będzie mógł zostać złożony przez pełnomocnika.
Wydanie notarialnego nakazu zapłaty
Notarialny nakaz zapłaty nie będzie mógł zostać wydany, jeżeli zachodzi, co najmniej jedna z poniższych okoliczności:
- zasadność roszczenia budzi wątpliwości;
- roszczenie stało się wymagalne wcześniej niż w okresie trzech lat przed złożeniem wniosku o wydanie notarialnego nakazu zapłaty;
- wniosek nie spełnia warunków formalnych, w szczególności nie został złożony na urzędowym formularzu;
- o to samo roszczenie między tymi samymi stronami jest w toku lub została prawomocnie zakończona sprawa wszczęta przed sądem powszechnym.
Na odmowę wydania notarialnego nakazu zapłaty nie będzie przysługiwało zażalenie. Odmowa wydania notarialnego nakazu zapłaty wymagać będzie sporządzenia przez notariusza protokołu o odmowie wydanie notarialnego nakazu zapłaty.
Ciekawym elementem nowej instytucji jest sposób doręczenia notarialnego nakazu zapłaty który w myśl art. 105e projektowanej ustawy będzie mógł zostać doręczony przez operatora pocztowego w rozumieniu ustawy prawo pocztowe, komornika sądowego bądź osobiście przez notariusza w kancelarii notarialnej lub przez pracownika kancelarii notarialnej.
Notarialny nakaz zapłaty doręczany stronie zobowiązanej zawierać będzie odpis wniosku o jego wydanie, odpis załączników do wniosku o wydanie notarialnego nakazu zapłaty jak również formularz sprzeciwu od notarialnego nakazu zapłaty wraz wnioskiem o restytucję terminu i stosowne pouczenia dotyczące terminu i sposobu wniesienia sprzeciwu.
Sprzeciw od notarialnego nakazu zapłaty
Sprzeciw od notarialnego nakazu zapłaty będzie można wnieść w terminie 2 tygodni od dnia jego otrzymania. Sprzeciw wnoszony ma być na formularzu urzędowym do notariusza, który wydał notarialny nakaz zapłaty, a w razie braku możliwości wniesienia sprzeciwu do tego notariusza podlegać on będzie wniesieniu do rady właściwej izby notarialnej. Sprzeciw poza wymogiem wniesienia go na urzędowym formularzu wymagać będzie podpisania przez osobę wnoszącą oraz wyrażenia woli utraty mocy przez notarialny nakaz zapłaty. Pełnomocnikiem osoby wnoszącej sprzeciw może być osoba mająca zdolność do czynności prawnych (niekoniecznie musi być to zawodowy pełnomocnik procesowy).
Upadek notarialnego nakazu zapłaty nastąpi także w razie nieodebrania przez osobę zobowiązaną przesyłki zawierającej notarialny nakaz zapłaty.
Wzmianki na notarialnym nakazie zapłaty
Na wniosek osoby wnoszącej o wydanie notarialnego nakazu zapłaty lub osoby, której dotyczył wniosek notariusz wydaje wypis notarialnego nakazu zapłaty wraz ze wzmianką o niewniesieniu sprzeciwu albo o utracie mocy notarialnego nakazu zapłaty.
Wypis notarialnego nakazu zapłaty wraz ze wzmianką o niewniesieniu sprzeciwu będzie stanowić podstawę do uzyskania klauzuli wykonalności, którą nadawać będzie sąd rejonowy ogólnej właściwości osoby zobowiązanej.
Wejście w życie
Projekt ustawy zakłada 12 – miesięczne vacatio legis. Wyjątkiem jest możliwość wydawania notarialnych nakazów zapłaty przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego, tutaj ustawodawca przewidział wejście zmian w życie z dniem 1 stycznia 2025 r.