Praktyka
Udzielając pożyczki lub kredytu powszechną praktyką sektora bankowego jest pobieranie prowizji za przyznanie kredytu lub pożyczki. W przypadku wielu kredytów i pożyczek banki kredytowały również składki ubezpieczeniowe.
Pobranie prowizji od udzielonego kredytu jak również sfinansowanie składki ubezpieczeniowej odbywało się poprzez zwiększenie kwoty udzielonego kredytu lub pożyczki. W rezultacie umowa pożyczki lub kredytu zawierała dwie kwoty odnoszące się do kapitału udzielonego pożyczkodawcy lub kredytobiorcy, kwotę pożyczki lub kredytu zawierającego kredytowane koszty udzielania kredytu (prowizja i składki ubezpieczeniowe) oraz kwotę kredytu do wypłaty, czyli faktyczną pulę środków pieniężnych jakimi dysponował pożyczkobiorca lub kredytobiorca.
Od kredytowanych prowizji i składek ubezpieczeniowych banki naliczały odsetki, tak samo jak od kwoty kredytu przekazanego kredytobiorcy do wypłaty.
Pytanie prejudycjalne do TSUE C-678/22
Powyższa praktyka wzbudza coraz więcej wątpliwości zarówno co do zgodności z prawem Unii Europejskiej oraz ustawą o kredycie konsumenckim. W przedmiocie ewentualnej jej zgodności z prawem Unii Europejskiej, a dokładniej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórze w Krakowie w dniu 3 listopada 2022 r. zdał pytanie prejudycjalne składające się dwóch zapytań.
Przedmiotem pierwszego z zapytań jest ustalenie czy w świetle postanowień powyższej dyrektywy dopuszczalne jest zamieszczenie w umowach o kredyt konsumencki postanowień, które przewidują oprocentowanie nie tylko wypłaconej konsumentowi kwoty, ale także pozaodsetkowych kosztów kredytu, a które to kwoty składają się na całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta w wykonaniu jego zobowiązania wynikającego z umowy kredytu konsumenckiego.
Celem drugiego pytania zapytującego sądu jest ustalenie czy w umowach kredytu dopuszczalne jest jedynie zawieranie postanowień ujawniających jedynie stopę oprocentowania kredytu oraz wyrażoną kwoto łączną wartość skapitalizowanych odsetek, do zapłaty których zobowiązany jest konsument w wykonaniu swojego zobowiązania wynikającego z umowy kredytu, bez jednoczesnego wyraźnego poinformowania konsumenta, że podstawą obliczenia skapitalizowanych odsetek (wyrażonych kwotowo) jest inna kwota niż ta która została faktycznie wypłacona konsumentowi.
Konsekwencje pozytywnych odpowiedzi TSUE
Udzielenie przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej pozytywnych odpowiedzi na zadane pytanie prejudycjalne może mieć istotne znaczenie dla konsumentów będących stroną umów o kredyt konsumencki. Zgodnie bowiem z art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, konsument jest uprawniony do skorzystania z tzw. sankcji kredytu darmowego w przypadku naruszenia przez pożyczkodawcę lub kredytodawcę obowiązków informacyjnych o których mowa w art. 30 ust. 1 ukk. Pozytywna odpowiedź TSUE może oznaczać, iż banki nie dochowały wymaganych powyższym artykułem standardów, a tym samym konsumenci będą uprawnieni do skorzystania z instytucji uregulowanej w art. 45 ust. 1 ukk. Skorzystanie przez kredytobiorcę lub pożyczkobiorcę z sankcji kredytu darmowego oznaczać będzie obowiązek spłaty przez konsumenta wyłącznie kwoty udostępnionego kapitału bez konieczności ponoszenia kosztów prowizji oraz odsetek, inaczej mówiąc kredytobiorca w terminach spłaty rat wynikających z umowy kredytu lub pożyczki będzie zobowiązany do spłaty wyłącznie kwoty udostępnionego mu kapitału. Konsument będzie uprawniony również do żądania zwrotnego otrzymania uiszczonych już kosztów udzielenia kredytu jak również odsetek.A