15 października 2020 r. Trybunał Sprawiedliwości UE (TSUE) wydał korzystny dla podatników wyrok dotyczący tzw. ulgi na złe długi (art. 89a Ustawy VAT). Stwierdzając niezgodność polskiego przepisu z prawem UE TSUE otworzył niektórym podatnikom drogę do korekty rozliczeń w VAT na swoją korzyść.
Warunkiem skorzystania z ulgi na złe długi przez wierzyciela, zgodnie z przepisami ustawy o VAT jest m. in. to, że na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty:
- Wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni;
- Dłużnik nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.
Wymogi do skorzystania z tzw. ulgi na złe długi, by dłużnik i wierzyciel byli czynnymi podatnikami VAT, a dłużnik nie znajdował się w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, zostały uznane przez TSUE za niezgodne z przepisami prawa Unii Europejskiej. Trybunał m. in. zwrócił uwagę, że drugi z w/w warunków jest niedopuszczalny z uwagi na brak ryzyka „nadużyć” ze strony podatników.
Wyrok TSUE oznacza konieczność nowelizacji przepisów ustawy o VAT przez ustawodawcę. Mimo to podatnicy mogą już teraz stosować w rozliczeniach przepisy o uldze na złe długi z pominięciem warunków, które są niezgodne z prawem UE, choć nie bez ryzyka sporów z organami podatkowymi. Warto zwrócić uwagę, że zgodnie z rozstrzygnięciem TSUE sądy krajowe są zobowiązane do pominięcia warunków niezgodnych z art. 90 ust. 1 dyrektyw 2006/112: „Wynika z tego, że jeżeli nie spełnia on jedynie warunków określonych w przepisach krajowych, które nie są zgodne z art. 90 ust. 1 dyrektywy 2006/112, podatnik taki jak E. może powoływać się na ten przepis przed sądami krajowymi przeciwko państwu w celu uzyskania obniżenia podstawy opodatkowania (zob. podobnie wyrok z dnia 15 maja 2014 r., Almos Agrárkülkereskedelmi,C-337/13,EU:C:2014:328, pkt35), a rozpatrujący spór sąd krajowy zobowiązany jest do pominięcia tych niezgodnych z dyrektywą warunków. Okoliczność, że ma to zarazem wpływ na inne przepisy prawa krajowego, jest nieistotna, gdyż w przeciwnym razie obowiązek niestosowania przez sądy krajowe przepisu prawa krajowego sprzecznego z przepisem prawa Unii mającym skutek bezpośredni zostałby pozbawiony znaczenia, co naruszyłoby zasadę pierwszeństwa prawa Unii.”.
Wyrok TSUE z 15 października 2020 r. sygn. C-335/19