Projektowana nowelizacja ustawy o prawach konsumenta wdrażająca m.in. dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE): dyrektywy 2019/770 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów o dostarczanie treści cyfrowych i usług cyfrowych („DCD”) oraz dyrektywy 2019/771 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów sprzedaży towarów, zmieniającej rozporządzenie (UE) 2017/2394 oraz dyrektywę 2009/22/WE oraz uchylającej dyrektywę 1999/44/WE („SGD”) wprowadza zmiany do rękojmi i gwarancji konsumenckiej.
Zawarte w Kodeksie Cywilnym przepisy dotyczące rękojmi za wady fizyczne i prawne rzeczy przestaną mieć zastosowanie w stosunku do umów zobowiązujących do przeniesienia na konsumenta własności towaru, w szczególności umów sprzedaży, umów o dzieło będące towarem, czy umów dostawy.
Niezgodność towaru z umową
Do ustawy o prawach konsumenta wprowadzone zostanie znane na gruncie obowiązującej do 2014 r. ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej określenie „niezgodności towaru z umową” zamiast właściwego dla kodeksu cywilnego określenia „wady” towaru.
Zgodnie z projektowanym art. 43b ust. 1 ustawy o prawach konsumenta, za towar zgodny z umową należy uznać towar, którego zgodne z umową są w szczególności:
- opis, rodzaj, ilość, jakość, kompletność i funkcjonalność, a w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi – również kompatybilność, interoperacyjność i dostępność aktualizacji;
- przydatność do szczególnego celu, do którego jest potrzebny konsumentowi, o którym konsument powiadomił przedsiębiorcę najpóźniej w momencie zawarcia umowy i który przedsiębiorca zaakceptował.
- Towar musi nadawać się do celów, do których zazwyczaj używa się towaru tego rodzaju, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawa, norm technicznych lub dobrych praktyk;
- Towar musi występować w takiej ilości i mieć takie cechy, w tym trwałość i bezpieczeństwo, a w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi – również funkcjonalność i kompatybilność, jakie są typowe dla towaru tego rodzaju i których konsument może zasadnie oczekiwać, biorąc pod uwagę charakter towaru oraz publiczne zapewnienie złożone przez przedsiębiorcę, jego poprzedników prawnych lub osoby działające w ich imieniu, w szczególności w reklamie lub na etykiecie, chyba że przedsiębiorca wykaże, że:
- nie wiedział o danym publicznym zapewnieniu i oceniając rozsądnie, nie mógł o nim wiedzieć,
- przed zawarciem umowy publiczne zapewnienie zostało sprostowane z zachowaniem warunków i formy, w jakiej publiczne zapewnienie zostało złożone, lub w porównywalny sposób,
- publiczne zapewnienie nie miało wpływu na decyzję konsumenta o zawarciu umowy;
- być dostarczany z akcesoriami i instrukcjami, których dostarczenia konsument może rozsądnie oczekiwać;
- być takiej samej jakości jak próbka lub wzór, które przedsiębiorca udostępnił konsumentowi przed zawarciem umowy, i odpowiadać opisowi takiej próbki lub takiego wzoru.
Przyjęta przez ustawodawcę technika legislacyjna odbiega od tej jaka została przyjęta w kodeksie cywilnym. Wada rzeczy sprzedanej była definiowana poprzez brak posiadania przez rzecz właściwości, które zgodnie z umową powinna posiadać, zaś w nowoprojektowanej regulacji przyjęto formę katalogu właściwości których spełnienie definiuje towar jako zgodny z umową.
Zmiany w domniemaniach
W dotychczasowej kodeksowej regulacji art. 5562 k.c. istniało domniemanie zgodnie z którym w przypadku stwierdzenia wadliwości rzeczy w terminie jednego roku od dnia wydania rzeczy poczytywało się, że sama wada lub przyczyna jej powstania istniała w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego. Według nowych przepisów termin powyższego domniemania niezgodności towaru z umową w chwili jego wydania kupującemu zostanie wydłużony do lat 2.
Nowym domniemanie wprowadzonym przez ustawodawcę będzie domniemanie, iż niezgodność towaru z umową ma charakter istotny (vide: projektowany art. 43e ust. 4 u.p.k.). Jest to istotna okoliczność, bowiem wyłącznie istnienie niezgodności towaru z umową o charakterze istotnym uprawnia konsumenta do skorzystania z uprawnień przewidzianych w razie wystąpienia niezgodności towaru z umową.
Kolejność żądań konsumenta
Projektowane zmiany na wzór regulacji sprzed 2014 r. przywracają hierarchię żądań / uprawnień konsumenta. W przypadku reklamacji towaru po raz pierwszy konsument będzie uprawniony do skorzystania wyłącznie z naprawy lub wymiany towaru na nowy wolny od wad. Dotychczas konsument mógł przy pierwszej reklamacji odstąpić od umowy bądź złożyć oświadczenie o obniżenie ceny towaru wadliwego.
Konsument będzie uprawniony do odstąpienia od umowy lub też złożenia oświadczenia o obniżeniu ceny w przypadku, gdy:
- przedsiębiorca odmówi doprowadzenia towaru do zgodności z umową zgodnie
- przedsiębiorca nie doprowadzi towaru do zgodności z umową poprzez naprawę lub wymianę
- brak zgodności towaru z umową będzie występować nadal, mimo że przedsiębiorca próbował doprowadzić towar do zgodności z umową;
- brak zgodności towaru z umową jest na tyle istotny, że uzasadnia natychmiastowe obniżenie ceny albo odstąpienie od umowy;
- z oświadczenia przedsiębiorcy lub okoliczności będzie wyraźnie wynikać, że nie doprowadzi on towaru do zgodności z umową w rozsądnym czasie lub bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta.
Zmiany w gwarancji trwałości (jakości)
W zakresie zmian dotyczących gwarancji trwałości towaru ustawodawca określił, iż warunki naprawy lub wymiany towaru na nowy dla konsumenta nie mogą być mniej korzystne od tych jakie zostały określone w nowych przepisach regulujących niezgodność towaru z umową. Ponadto pewnym novum będzie brak możliwości odstąpienia od warunków gwarancji określonych w reklamie na niekorzyść konsumenta, chyba że oświadczenie gwarancyjne z którego konsument będzie wywodzić korzystne dla siebie skutki prawne zostanie sprostowane przed zawarciem umowy z wykorzystaniem tożsamych środków w jakich doszło do złożenia zapewnienia gwarancyjnego w reklamie lub środków porównywalnych.