W dniu 17 maja 2017 r. przed Sądem Okręgowym w Warszawie zapadło kolejne istotne dla „kredytobiorców – frankowiczów” orzeczenie sądowe. Z ustnych motywów wyroku wynika, że kredyt indeksowany do CHF udzielony przed wejście w życie nowelizacji antyspreadowej nie stanowi umowy kredytu w rozumieniu art. 69 prawa bankowego.
Niemożność uznania zawartej umowy o kredyt indeksowanych do CHF za umowę kredytu w rozumieniu art. 69 prawa bankowego wynika z zastosowania klauzuli indeksacyjnej zakładającej przeliczenie udzielonego i wypłaconego kredytu do miernika w postaci CHF. W okresie sprzed nowelizacji antyspreadowej polskie prawo bankowe nie przewidywało istnienia takiej konstrukcji umowy kredytu.
Kredyt indeksowany do CHF został udzielny w walucie polskiej co jednoznacznie wynika z literalnego brzmienia właściwych postanowień umowy kredytowej poddanej ocenie Sądu, jednakże na skutek zastosowania klauzuli indeksacyjnej kwota zadłużenia została wyrażona w walucie obcej co stanowiło novum dla ówcześnie obowiązującego prawa bankowego. Od wskazań tej waluty zależne były kwoty rat kredytowych co zawiera w sobie ryzyko kursowe charakterystyczne dla kredytów w walucie obcej.
W ocenie sądu taka konstrukcja umowy stanowiła swoistą hybrydę kredytu wyrażonego w walucie obcej oraz kredytu przewidzianego w art. 69 prawa bankowego. Sąd uznał, iż hybryda ta nie jest sprzeczna z przepisami prawa tj. art. 58 kodeksu cywilnego, a w konsekwencji jest ona dopuszczalna w oparciu o zasadę swobody umów wyrażoną w art. 3531 kodeksu cywilnego, co zostało potwierdzone poprzez wprowadzenie takiej konstrukcji do polskiego porządku prawnego w tzw. ustawie antyspreadowej.
Jednakże, zawarta w umowie klauzula indeksacyjna stanowiła niedozwolone postanowienie umowne, wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych, przy czym co podkreślił Sąd – abuzywnością nie jest objęta sama indeksacja zobowiązania z umowy kredytu, lecz brak precyzyjnego określenia w umowie mechanizmu/sposobu ustalania kursów walut według których dokonywano indeksacji kredytu i obliczania raty kredytu zawartych w tabeli, której wartości ustalane były jednostronnie przez bank.
Jednocześnie Sąd uznał, iż sama klauzula indeksacyjna stanowiła główne świadczenie stron, bowiem patrząc przez pryzmat celu umowy jakim było uzyskanie przez kredytobiorcę sumy pieniężnej na określony w umowie cel oraz biorąc pod uwagę okoliczności sprawy tj. dążenie kredytobiorcy do uzyskania korzystnego dla niego niskiego oprocentowania kredytu co było możliwe wyłączenie przy zastosowaniu kredytu walutowego i takie możliwości zapewnia klauzula indeksacyjna do waluty CHF, niejako w zamian obciążać kredytobiorcę ryzykiem walutowym, co w ocenie Sądu powodowało konieczność ocenienia klauzuli indeksacyjnej jako głównego świadczenia stron.
Jednakże, uznanie tabeli kursów za abuzywną i eliminacja jej z umowy tworzy lukę, która uniemożliwia określenie wysokości zobowiązania kredytobiorcy, a tym samym ustalenie kwot rat kredytowych. Nie jest również możliwe dokonywanie obliczenia oprocentowania w złotych polskich ,bowiem stałoby to w sprzeczności z treścią umowy oraz wiązałoby się wręcz z zignorowaniem istnienia w umowie ważnej klauzuli indeksacyjnej.
W takiej sytuacji konieczne było ustalenie czy możliwe jest wypełnienie powstałej luki przepisem prawa o charakterze dyspozytywnym, przy czym takim przepisem tym w ocenie Sądu nie może być art. 358 k.c (zasada walutowości) w brzmieniu po styczniu 2009 r. dla zobowiązań powstałych przed tą datą. Skutkiem tego jest niemożność wyliczenia kursu CHF według którego miała być wyliczona wysokość zobowiązania kredytobiorcy, co czyni niemożliwym wykonanie umowy powodując jej upadek ex tunc – czyli tak jakby nigdy nie została zawarta. W efekcie spłacane przez kredytobiorcę raty kredytowe stanowią określone w art. 410 kodeksu cywilnego nienależne świadczenie, przy czym bezapelacyjnie w okolicznościach sprawy rozstrzygniętej przez Sąd Okręgowy w Warszawie, a także innych spraw dot. kredytów frankowych nie można tracić z pola widzenia następczej konieczności rozliczenia się stron.
Jeżeli potrzebujesz porady prawnej, masz kredyt-indeksowany bądź inny problem, wymagający konsultacji prawnej, sprawdź w czym możemy Ci pomóc