14 marca, 2022 / Prawo /

Ochrona więzi twórcy z utworem

W myśl art. 16 ust. 1 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej jako „papp”) przedmiotem ochrony autorskich praw osobistych twórcy utworu jest nieograniczona w czasie i niepodlegająca zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, na którą składają się w szczególności; prawo do autorstwa utworu, oznaczenia go swoim nazwiskiem lub pseudonimem bądź też udostępnienia utworu anonimowo oraz będące przedmiotem niniejszego artykułu prawo do nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania.

Integralność formy i treści utworu

Prawo do integralności utworu polega na uprawnieniu do zakazania osobom trzecim dokonywania bezprawnych, kwalifikowanych zmian w zakresie formy i treści utworu, których intensywność uzależniona jest od rodzaju utworu i form jego eksploatacji. Na gruncie prawa do integralności przyjmuje się zasadę, iż nie każda zmiana w utworze będzie stanowić naruszenie uprawnienia twórcy utworu do poszanowania integralności formy i treści utworu, taką zamianą naruszająca prawa autora będzie zmiana kwalifikowana. Za zmianę kwalifikującą uznaje się zmianę, która:

  • nie znajduje umocowania w przepisach prawa (np. o parodii)
  • nie jest podyktowana oczywistą koniecznością wynikająca np. z wymaga technicznych czy względów bezpieczeństwa, które twórca mógłby się słusznie sprzeciwić,
  • zrywa lub osłabia więź twórcy z utworem poprzez jego dekompozycję, zniekształcenie lub okaleczenie

W rezultacie przyjmuje się, iż drobne zmiany w zakresie treści i formy utworu są dopuszczalne. Zmiany te nie mogą wpływać na odbiór całości utworu przez jego odbiorcę oraz co do zasady zmiany te powinny być praktycznie niezauważalne dla odbiorcy.

Kadrowanie fotografii i zmiana jej kolorystyki oraz połączenie jej z napisem jako niedopuszczalna ingerencja w integralność utworu

Za naruszające integralność utworu Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 29 sierpnia 2018 r. sygn. akt. I ACa 415/17 oraz w wyroku z dnia 19 października 2021 r. sygn. akt. VCa 388/21 uznał takie kadrowanie fotografii, które zaburza artystyczną wizję i sposób oddziaływania utworu. Za dopuszczalne Sąd uznał kadrowanie, które wynika z automatycznego dostosowania utworu do ramki na stronie internetowej na której doszło do bezprawnego zamieszczenia fotografii. Nieznaczne ścięcie fotografii z góry i dołu nie zmieniło bowiem wymowy utworu, jego artystycznej wizji, lecz było wynikiem niezbędnych zabiegów technologicznych wynikających z ograniczeń witryny internetowej na której zostało ona zamieszczone.

Warto również odnotować, iż inne działania, których przedmiotem była fotografia, a które polegały na zmianie jej kolorystyki, wklejeniu napisu na fotografię o komercyjnym charakterze uznane zostały za niedopuszczalną ingerencję w integralność utworu oraz jego treści.