Spis treści:
1. Jaka jest legalna definicja programu komputerowego?
2. Czy część programu komputerowego stanowi program komputerowy w rozumieniu przepisów prawa autorskiego?
3. Wpływ uznania części programu komputerowego za program komputerowy podlegający ochronie na podstawie art. 74 prawa autorskiego na uznanie takiego prawa za kwalifikowane prawo własności intelektualne
Jaka jest legalna definicja programu komputerowego?
Dyrektywa 91/250/WE z dnia 14 maja 1991 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych, której polska ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych dokonała wdrożenia, nie zawiera żadnej definicji pojęcia programu komputerowego, ograniczając się do wskazania, że obejmuje on także przygotowawczy materiał projektowy. Brak definicji programu komputerowego wynika z wyraźnej woli ustawodawcy Unii, co jest podyktowane szybkimi zmianami w sektorze informatyki, a tym samym ewentualna zawarta w akcie prawnym definicja programu komputerowego stała by się przestarzała.
Według Komisji Europejskiej poprzez program komputerowy należy rozumieć:
- Wyrażenie w jakiejkolwiek formie, w jakimkolwiek języku, w formie jakiegokolwiek zapisu lub kodu, zbioru instrukcji mających na celu umożliwienie komputerowi wypełnienie szczególnego zadania lub szczególnej funkcji;
- Wszystkie formy programu postrzegalne dla człowieka lub czytelne da maszyny, na bazie których program umożliwiający maszynie spełnienie jej funkcji został lub mógł zostać stworzony;
- Wyrażenie zbioru instrukcji mających na celu umożliwienie komputerowi wypełnienie szczególnego zadania lub funkcji;
Jako program komputerowy należy rozumieć także przygotowawczy materiał projektowy, jeżeli powala na stworzenie takiego programu – poprzez który należy rozumieć np. strukturę lub schemat organizacyjny opracowany przez programistę, które mogą zostać poddane transkrypcji na kod źródłowy lub kod obiektowy, pozwalając w ten sposób na wykonanie programu komputerowego.
Również polski ustawodawca nie zdecydował się na kreację legalnej definicji programu komputerowego, z tych samych powodów co ustawodawca unijny. Regulacja zastosowana przez polskiego ustawodawcę polega na tym, ze wzorem dyrektywy – programy komputerowe podlegają ochronie na postawie prawa autorskiego i są chronione jak utwory literackie.
Z wyrażonej w art. 74 ust. 1 pr. aut. zasady ochrony programów komputerowych „jak utworów literackich” wynika, że w stosunku do programów obowiązują takie same przesłanki zdolności ochronnej jak w odniesieniu do innych kategorii utworów. W związku z powyższym postanowieniem należy więc uwzględnić definicję utworu (art. 1 ust. 1 pr. aut.), zgodnie z którą przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. W kontekście ogólnym należy mieć również na uwadze przepis, według którego utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną (art. 1 ust. 3 pr. aut.), a także zasadę, że ochrona przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności (art. 1 ust. 4 pr. aut.)
Czy część programu komputerowego stanowi program komputerowy w rozumieniu przepisów prawa autorskiego?
Część programu zawiera posługując się definicją wskazaną przez Rzecznika Generalnego Yves’a Bota w ww. opinii z 14 października 2010 r. „zbiór instrukcji mających na celu umożliwienie komputerowi wypełnienie szczególnego zadania lub szczególnej funkcji” (część programu/podprogram stanowi jedynie ilościowo mniejszy zbiór instrukcji) i tylko o ile zachowane są warunki określone w art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych w zakresie, tj. stanowi ona przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, stanowi ona program komputerowy podlegający ochronie, o której mowa w art. 74 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Tym samym, nawet jeżeli stworzony i ostatecznie wykorzystywany przez użytkownika program stanowić będzie zespół szeregu części tego programu (stworzonych w tym celu), to każda część z osobna (odpowiedni fragment kodu programu), stanowiący swoisty podprogram, o ile tylko stanowi przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, stanowić będzie sam w sobie program komputerowy podlegający ochronie na podstawie art. 74 prawa autorskiego
Wpływ uznania części programu komputerowego za program komputerowy podlegający ochronie na podstawie art. 74 prawa autorskiego na uznanie takiego prawa za kwalifikowane prawo własności intelektualne
Jeżeli taka część programu stworzona przez określonego programistę stanowić będzie swoisty podprogram, to o ile tylko stanowi przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, stanowić będzie sam w sobie program komputerowy podlegający ochronie na podstawie art. 74 prawa autorskiego, to autorskie prawo do takiego programu komputerowego stanowić będzie kwalifikowane prawo własności intelektualnej na podstawie art. 30ca ust. 2 pkt 8 u.p.d.o.f.
Wobec tego nawet część programu współtworzona przez programistę z innymi programistami może stanowić program komputerowy, bowiem utwór (a więc przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia) w postaci fragmentu kodu, który następnie podlega kompilacji, stanowi program komputerowy (podprogram) i, co za tym idzie – autorskie prawo do takiego programu stanowi kwalifikowane prawo własności intelektualnej, o którym mowa w art. 30ca ust. 2 pkt 8 u.p.d.o.f.
Do powyższych wniosków doszedł najpierw Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 22.02.2022 r. sygn. akt. III SA/Wa 1787/21, a następnie Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 07.12.2023 r. sygn. akt. II FSK 812/22, co miało kluczowe znaczenie dla możliwości uznania części programu komputerowego za kwalifikowane prawo własności intelektualnej, a tym samym możliwość opodatkowania dochodu osiągniętego z praw IP BOX przez podatnika, który m.in. w tym zakresie złożył wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego.