Przepisy podatkowe wyraźnie określają, dla jakich transakcji (towarowych, usługowych, finansowych czy z rajami podatkowymi) należy obowiązkowo sporządzić dokumentację cen transferowych. Warunkiem jest, że wartość transakcji kontrolowanej o charakterze jednorodnym przekroczy wskazane w przypisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznym limity transakcyjne. Jakie są progi? W jaki sposób liczyć wartość transakcji? Co zrobić, by upewnić się, że dana transakcja podlega obowiązkowi dokumentacyjnemu?
Zapoznaj się z tym artykułem, by rozszerzyć swoją wiedzę na temat tego zagadnienia, otrzymać pewność, że postępujesz zgodnie z przepisami prawnymi i zminimalizować ponoszone ryzyko podatkowe!
Transakcja jednorodna ekonomicznie – co to znaczy?
Zanim przejdziemy do wskazania, jak kształtują się progi transakcyjne oraz w jaki sposób należy je liczyć, konieczne jest przedstawienie sposobu rozumienia „transakcji jednorodnej ekonomicznie”. Ma to istotne znaczenie z uwagi na fakt, że to właśnie cecha „jednorodności” stanowi punkt wyjścia do określenia, czy w przypadku danej transakcji konieczne jest sprawdzenie wartości z uwagi na możliwość podlegania obowiązkowi dokumentacyjnemu. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie definiuje wprost, na czym polega jednorodność ekonomiczna transakcji. W uzasadnieniu ustawy Ministerstwo Finansów wskazało, że jednorodność powinna być rozumiana jako „podobieństwo przedmiotu transakcji oraz innych głównych cech transakcji, istotnych z punktu widzenia cen transferowych.”
Próbując zrozumieć to określenie, powołujemy się na art. 11k ust. 5 ustawy o CIT, w ramach którego wskazuje się kryteria, zgodnie z którymi należy oceniać jednorodność konkretnych transakcji kontrolowanych. Zgodnie z brzmieniem przepisu uwzględniamy więc:
- jednolitość transakcji kontrolowanej w ujęciu ekonomicznym (rozumiana jako podobieństwo przedmiotu transakcji oraz innych jej głównych cech istotnych z uwagi na ceny transferowe takich jak warunki umowy, funkcje każdej strony, zaangażowane aktywa i ponoszone ryzyko),
- kryteria porównywalności określone we właściwych przepisach,
- metody weryfikacji cen transferowych,
- inne istotne okoliczności transakcji kontrolowanej (np. korzystanie z uproszczenia safe harbour).
W praktyce należy wskazać, że zbadanie jednorodności transakcji, z uwagi na przedstawione powyżej kryteria, jest bardzo utrudnione – z tego powodu warto zasięgnąć porady specjalisty, który dokona wnikliwej analizy stanu faktycznego, skupiając się na zbadaniu, w jaki sposób w rzeczywistości dana transakcja gospodarcza została przeprowadzona.
Progi transakcyjne – na co wskazują przepisy?
Obecne progi transakcyjne obowiązują od 1 stycznia 2019 roku i kształtują się następująco:
- 10 milionów złotych w przypadku transakcji towarowych i finansowych,
- 2 miliony złotych w przypadku transakcji usługowej i pozostałych (np. umorzenia długów, wymiany udziałów, konwersji zadłużenia).
Wyróżnia się dodatkowy próg transakcyjny wynoszący 100 tysięcy zł w przypadku transakcji (niezależnie jakiego rodzaju) zawieranych z tzw. rajami podatkowymi, czyli podmiotami mającymi miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową.
Wszystkie transakcje danego rodzaju przeprowadzone między podmiotami powiązanymi, które (po odjęciu podatku od towarów i usług) przekraczają te progi, podlegają obowiązkowi dokumentacyjnemu zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Należy również pamiętać, że każda transakcja kontrolowana powinna być badana osobno (indywidualnie) pod kątem ustalenia rzeczywistej wartości.
Wartość transakcji między podmiotami powiązanymi – jak ustalić?
Jak należy ustalić wartość poszczególnych transakcji przeprowadzonych między podmiotami powiązanymi działającymi w ramach tej samej grupy kapitałowej w danym roku obrotowym? Podstawowy sposób obejmuje podliczenie wartości wynikających z otrzymanych lub wystawionych przez podatnika faktur, co stanowi najlepsze rozwiązanie dla transakcji towarowych i usługowych. W przypadku transakcji finansowych (a także w sytuacji, gdy z jakiegoś powodu faktura nie została wystawiona) należy posłużyć się wartościami wynikającymi z podpisanych umów lub innych dokumentów. Ustawodawca określił jednak, które wartości powinny być brane pod uwagę w zależności od rodzaju transakcji finansowej:
- Pożyczka i kredyt – wartość kapitału,
- Emisja obligacji – wartość nominalna,
- Poręczenie i gwarancja – suma gwarancyjna,
- Pozostałe transakcje – wartość właściwa dla danej transakcji kontrolowanej.
Ostatnim sposobem ustalenia wartości transakcji jest powołanie się na dokonane lub otrzymane przez podatnika płatności związane z daną transakcją.
Warto również wspomnieć o tym, że w przypadku wartości transakcji wyrażonej w walucie obcej przeliczenia dokonywane są według kursu średniego ogłaszanego przez NBP obowiązującego w ostatnim dniu roboczym poprzedzającym dzień realizacji operacji gospodarczej lub zawarcia umowy.
Limity transakcyjne – podsumowanie
Odpowiednie zbadanie, czy wartość danej transakcji przekracza próg określony w odpowiednich przepisach ustaw podatkowych, nie należy do najłatwiejszych czynności. W przypadku w którym podatnik podejmuje się samodzielnie tej analizy, może dojść zarówno do rozszerzenia, jak i ograniczenia katalogu transakcji, które zostaną zawarte w dokumentacji, co może mieć negatywne konsekwencje dla podmiotów powiązanych. Z tego powodu dużo lepszym rozwiązaniem jest skorzystanie z pomocy (wiedzy, doświadczenia i umiejętności) specjalisty ds. cen transferowych, który rozstrzygnie wszystkie wątpliwości w trakcie przygotowywania dokumentacji CT.