Zostały już tylko 3 miesiące na przygotowanie dokumentacji cen transferowych za rok 2021 – przedłużony termin mija 31 grudnia 2022 w przypadku firm, których rok obrotowy jest równy rokowi kalendarzowemu. Jest to więc idealny moment, by przypomnieć wszystkim podatnikom o zmianach w przepisach dotyczących dokumentacji cen transferowych w zakresie oświadczenia o beneficjencie rzeczywistym i pośrednich transakcji z rajami podatkowymi. Po raz pierwszy do nowych regulacji trzeba się będzie bowiem zastosować w 2022 roku.
Beneficjent rzeczywisty – czyli kto?
Beneficjent rzeczywisty to, zgodnie z art. 4a pkt 29 ustawy z dnia 5 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych, podmiot, który spełnia łącznie trzy warunki:
- otrzymuje należność dla własnej korzyści, w tym decyduje samodzielnie o jej przeznaczeniu i ponosi ryzyko ekonomiczne związane z utratą tej należności lub jej części,
- nie jest pośrednikiem, przedstawicielem, powiernikiem lub innym podmiotem zobowiązanym do przekazania całości lub części należności innemu podmiotowi,
- prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą w kraju siedziby, jeżeli należności są uzyskiwane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, przy czym, przy ocenie, czy podmiot prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą, uwzględnia się charakter oraz skalę działalności prowadzonej przez ten podmiot w zakresie otrzymanej należności.
Od 1 stycznia 2021 roku wskazany przepis wymusza weryfikację statusu rzeczywistego właściciela na potrzeby dokumentacji cen transferowych.
Obowiązek dokumentacyjny – nowy podmiot
Do 1 stycznia 2021 roku obowiązujące przepisy zakładały, że dokumentację cen transferowych będą musiały przygotować podmioty, które, jak wskazuje art. 11o ust. 1 ustawy o CIT, „dokonujący transakcji innej niż transakcja kontrolowana z podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, jeżeli wartość tej transakcji za rok podatkowy, a w przypadku spółek niebędących osobami prawnymi – za rok obrotowy, przekracza 100 000 zł”. W praktyce oznaczało to tzw. bezpośrednie transakcje krajowe.
Zgodnie z wprowadzonym początkiem zeszłego roku art. 11o ustęp 1a powyższej ustawy „do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych są obowiązani podatnicy i spółki niebędące osobami prawnymi dokonujący transakcji kontrolowanej lub transakcji innej niż transakcja kontrolowana, jeżeli rzeczywisty właściciel ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową oraz wartość tej transakcji za rok podatkowy, a w przypadku spółek niebędących osobami prawnymi – za rok obrotowy, przekracza 500 000 zł”.
Tym samym należy stwierdzić, że do przygotowania lokalnej dokumentacji cen transferowych są zobligowane wszystkie podmioty (bez względu na rodzaj transakcji czy łączące relacje gospodarcze) w sytuacji, gdy beneficjent rzeczywisty zlokalizowany jest na terenie raju podatkowego, a wartość transakcji przekroczyła próg 0,5 mln złotych. Obok weryfikacji miejsca siedziby/zarządu pojawia się więc konieczność każdorazowego sprawdzania statusu rzeczywistego właściciela oraz jego lokalizacji.
Badanie statusu beneficjenta rzeczywistego – należyta staranność
Istotny jest również ustęp 1b wspomnianego artykułu, zgodnie z którym „na potrzeby ust. 1a domniemywa się, że rzeczywisty właściciel ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, jeżeli druga strona transakcji, o których mowa w ust. 1a, dokonuje w roku podatkowym lub roku obrotowym rozliczeń z podmiotem mającym siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową. Przy ustalaniu tych okoliczności podatnik lub spółka niebędąca osobą prawną są obowiązani do dochowania należytej staranności.”.
Co ten przepis oznacza w praktyce? Jeśli kontrahent nie jest zlokalizowany w tzw. raju podatkowym, ale dokonuje transakcji z podmiotem mającym siedzibę lub zarząd w tzw. raju podatkowym, wówczas domniemywa się, że rzeczywisty właściciel jest podmiotem z tzw. raju podatkowego – w konsekwencji konieczne jest sporządzenie local file. Co więcej, podatnik zobowiązany jest do zachowania należytej staranności przy weryfikacji, czy kontrahent dokonuje ewentualnych rozliczeń z podmiotami z rajów podatkowych. Zgodnie z objaśnieniami Ministerstwa Finansów taka weryfikacja odbywa się na podstawie oświadczenia kontrahenta lub zebrania dostępnych informacji na własną rękę.
Dodatkowe wymogi
Nowe przepisy nie tylko objęły obowiązkiem dokumentacyjnym dodatkowe podmioty, ale również wskazały, że przygotowana w takiej sytuacji dokumentacja CT musi dodatkowo zawierać uzasadnienie gospodarcze dla zawierania transakcji z kontrahentami mającymi siedzibę w tzw. rajach podatkowych. W szczególności należy przedstawić opis spodziewanych korzyści ekonomicznych, a przy tym rozumieć je możliwie szeroko.
Dokumentacja CT za rok 2021 – istotne zmiany prawne
Nowelizacja, która weszła w życie 1 stycznia 2021, znacząco rozszerzyła katalog podmiotów objętych obowiązkiem przygotowania dokumentacji cen transferowych. Domniemanie wynikające z normy prawnej z kolei zwiększa katalog transakcji objętych obowiązkiem dokumentacyjnym. Z racji tego, że na przygotowanie poszczególnych elementów dokumentacji CT zostało niewiele czasu, jest to ostatni moment, by zbadać, czy czasem nowe przepisy nie dotyczą naszej sytuacji. Lista terytoriów i państw stosujących szkodliwą konkurencję podatkową określona jest w rozporządzeniu Ministra Finansów.