Dokumentacja transakcji między podmiotami powiązanymi to zawiła kwestia. Przedstawiamy główne informacje, jeśli chodzi o ceny transferowe. Kompendium to przybliża najważniejsze definicje, metody szacowania, terminy sporządzania.
Ceny transferowe — słownik pojęć
Poniżej prezentujemy podstawowe i ważne pojęcia, jeśli chodzi o ceny transferowe. Oto ich definicje:
- ceny transferowe, czyli transfer pricing – ceny transakcyjne używane do rozliczenia umów zawieranych w transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi, zwłaszcza pozostających w ramach jednej grupy kapitałowej;
- podmioty powiązane — definicje wyróżniają tu kilka możliwych rodzajów.
- Podmioty, z których jeden wywiera znaczący wpływ na co najmniej jeden inny podmiot.
- Podmioty (co najmniej dwa), na które znaczący wpływ wywiera ten sam lub inny podmiot albo małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia osoby fizycznej wywierającej znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot.
- Spółka niemająca osobowości prawnej i jej wspólnicy.
- Podatnik i jego zagraniczny zakład, a w przypadku podatkowej grupy kapitałowej – spółka kapitałowa wchodzącą w jej skład i jej zagraniczny zakłady.
- Podmioty powiązane w cenach transferowych to także te z kapitałem zagranicznym, współpracujące z tzw. rajami podatkowymi oraz polskie, które mają transakcje z podmiotami powiązanymi i działają na terenach specjalnych stref ekonomicznych (SSE) Polsce;
- dokumentacja cen transferowych — wymagana przez polskie prawo podatkowe do udokumentowania prawidłowego sposobu rozliczeń między podmiotami powiązanymi. Dokumentacja w zakresie cen transferowych obejmuje dwie części, tzw. dokumentację master file (dokumentację grupową) oraz lokalną dokumentację cen transferowych (local file);
- lokalna dokumentacja cen transferowych (local file) — jest pierwszym z elementów dokumentacyjnych, a obowiązkiem jej sporządzenia są objęte wszystkie podmioty, które zgodnie z przepisami zobowiązane są do posiadania dokumentacji cen transferowych. Obejmuje wszelkie szczegółowe informacje dotyczące transakcji oraz innych zdarzeń ujętych w księgach rachunkowych podatnika;
- dokumentacja master file — drugi z elementów dokumentacyjnych, do którego sporządzania zobowiązane są podmioty powiązane objęte konsolidacją i należące do grup kapitałowych, jeśli: sporządzają skonsolidowane sprawozdanie finansowe oraz ich skonsolidowane przychody przekroczyły w ubiegłym roku obrotowym równowartość 200 mln PLN. Dla organów podatkowych dokumentacja master file stanowi całościowy opis grupy kapitałowej pozwalający na poznanie zasad jej funkcjonowania, stosowanej polityki cen transferowych i wewnątrzgrupowych rozliczeń oraz ekonomicznego kontekstu transakcji realizowanych przez poszczególne podmioty do niej przynależące;
- zasada ceny rynkowej (arms length) – zakłada, że stosowane w transakcjach podmiotów powiązanych ceny transferowe powinny odpowiadać cenom rynkowym w podobnych transakcjach. Twórcą arms lenght jest OECD, czyli Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju;
- transakcje jednego rodzaju — dla określenia obowiązku sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych jest to transakcja, która realizowana może być z większą liczbą podmiotów powiązanych i w ramach której wystawiana lub otrzymywana jest dowolna liczba dokumentów księgowych;
- uprzednie porozumienie cenowe — formalne porozumienie, które ma ustalić ceny transferowe przed zawarciem transakcji. Jego celem jest zapewnienie bezpieczeństwa oraz eliminacja ryzyka zakwestionowania przez organy podatkowe warunków transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi;
- polityka cen transferowych — zbiór zasad i reguł postępowania podmiotów należących do grupy kapitałowej w zakresie zawierania przez nie transakcji wewnątrzgrupowych. Wyznacza je komórka decyzyjna grupy, która w ten sposób zmierza do realizacji określonych celów;
- raje podatkowe — państwa lub terytoria, których przepisy dają szansę osobom fizycznym i prawnym uniknięcia opodatkowania w kraju pochodzenia lub przynajmniej obniżenia go. Jeśli chodzi o ceny transferowe raje podatkowe, mogą dać zagranicznym podatnikom wiele korzyści.
Metody ustalania cen transferowych
Z powyższych definicji wynika już, co to są ceny transferowe i kogo dotyczą. A jakie są metody szacowania cen transferowych w polskim prawie podatkowym? Analiza porównywalności transakcji może być przeprowadzone jednym ze sposobów określanych jako tradycyjne, którymi są:
- metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej, w której porównuje się cenę stosowaną w transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi z ceną wykorzystywaną w transakcjach pomiędzy podmiotami niepowiązanymi, określając na tej podstawie wartość przedmiotu transakcji podmiotów powiązanych ze sobą;
- metoda rozsądnej marży („koszt plus”), w której ustala się ceny sprzedaży rzeczy, praw lub usług pomiędzy podmiotami powiązanymi w taki sposób, by cena ta pokryła koszt oraz narzut zysku porównywalny do tego uzyskiwanego w transakcjach pomiędzy podmiotami niezależnymi, które angażują zbliżone aktywa, pełnią podobne funkcje i ponoszą zbliżone ryzyko;
- metoda ceny odsprzedaży, która polega na obniżeniu ceny w transakcji z podmiotem niepowiązanym, jeżeli przedmiot został wcześniej nabyty w transakcji z podmiotem powiązanym. Obniżenie następuje o marżę ceny odsprzedaży.
Istnieją także metody ustalania cen transferowych z zastosowaniem tzw. metod zysku transakcyjnego. Wyszczególnia się tu metody:
- podziału zysków, w której do szacowania ceny transferowej określa się sumę zysków obu podmiotów z danej transakcji i jej proporcjonalny w stosunku do zaangażowania podział w taki sposób, w jaki dokonałyby go podmioty niezależne;
- marży transakcyjnej netto, której istotą jest ustalenie ceny przedmiotu sprzedaży oraz praw czy usług w taki sposób, by uzyskana marża była podobna do tej uzyskiwanej przez podmioty niepowiązane lub do tej, którą uzyska podmiot powiązany w transakcjach z podmiotem niezależnym.
Do kiedy trzeba przygotować dokumentację cen transferowych?
Ważną kwestią dotycząca dokumentacji cen transferowych jest to do kiedy należy ją sporządzić. W 2022 r. termin jej przygotowania został wyznaczony na koniec 10. miesiąca po zakończeniu roku podatkowego. Wielce prawdopodobne jest, że ulegnie on wydłużeniu, gdyż trwają prace nad przesunięciem go (dla większości podatników) na 31 grudnia 2022 r.