Zmiany ustawodawcze dotyczące przestępstw blankietowych, a błąd co do prawa.

Zmiany ustawodawcze

Sąd Najwyższy w Wyroku z dnia 15 listopada 2018 r., wydanego w sprawie V KK 76/18 przyjął, że przeświadczenie sprawcy oparte na ugruntowanej linii orzeczniczej dotyczącej braku karalności określonego zachowania, jest wystarczające dla powoływania się przez  sprawcę na błąd co do prawa.

Kontratyp Error iuris ( błędu co do prawa) to instytucja prawa karnego skarbowego uregulowana w art. 10 § 4 k.k.s. Zgodnie z wolą ustawodawcy Nie popełnia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości jego karalności.

Usprawiedliwiony brak świadomości sprawcy co do karalności jego zachowania, skutkuje niemożnością uznania, iż czyn sprawcy wypełnia ustawowe znamiona czynu zabronionego przez Kodeks karny skarbowy za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe. Konsekwencją czego będzie brak możliwości pociągnięcia sprawcy do odpowiedzialności karnej skarbowej. O usprawiedliwionej nieświadomości karalności danego zachowania można mówić wtedy, gdy nie można sprawcy zarzucić braku należytej staranności w ustalaniu obowiązującego prawa, ale również jak wynika z omawianego orzeczenia, gdy błąd co do prawa wynika nie ze zmiany prawa lecz ze zmiany jego interpretacji.

Zgodnie z tezą wskazanego orzeczenia Sąd Najwyższy zauważył, iż może się zdarzyć, że na skutek zmiany dotychczas stabilnej i jednolitej linii orzeczniczej, określone zachowanie zostanie zakwalifikowane – po raz pierwszy – jako czyn karalny w rozumieniu prawa karnego skarbowego, i wówczas sprawca takiego zachowania, który był przeświadczony na podstawie poprzednio wydawanych orzeczeń, iż nie popełnia przestępstwa, może w sposób zasadny powołać się na konstrukcję błędu co do prawa.

Jednakże, w dalszej części tezowanego orzeczenia Sąd Najwyższy rozwiewa wątpliwości co do możliwości stosowania kontratypu nieświadomości bezprawności w każdym przypadku, podnosząc iż, nie sposób takiej konstrukcji przyjąć jako prawidłowej wtedy, gdy sprawca tożsamego zachowania, za które już był uprzednio karany, prowadzi dalej swoją działalność, pomimo tego, iż norma prawna typizująca określone przestępstwo nie została uchylona wprost albo – w przypadku przestępstw blankietowych – gdy nie uległy uchyleniu przepisy, które stanowiły podstawę wypełnienia takiego blankietu.