Przepisy przewidujące sankcje za rozmaite działania lub zaniechania podejmowane w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej są zawarte w wielu różnych aktach prawnych. Przepisy typowo karne są również zawarte w ustawie Prawo upadłościowe, dalej „PrUpad”. Jednakże, oprócz przepisów penalizujących czyny zagrożone karami pozbawienia wolności (art. 522-523 PrUpad), w ustawie tej są również przepisy wprowadzające odpowiedzialność zbliżoną do odpowiedzialności karnej, za niewypełnienie określonych obowiązków nałożonych przepisami PrUpad.
Art. 373 ust. 1 PrUpad stanowi, że Sąd może orzec pozbawienie prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego, członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia osoby.
Orzeczenie powyższego zakazu wyklucza więc w znacznym stopniu z obrotu gospodarczego, gdyż sprawca, wobec którego zakaz zostanie orzeczony, nie będzie mógł prowadzić jednoosobowej działalności gospodarczej lub działać w formie spółki cywilnej czy zasiadać w zarządzie lub radzie nadzorczej spółki handlowej.
Zakaz orzeka się na okres od 1 do 10 lat.
Powstaje więc pytanie, wobec kogo taki zakaz może zostać orzeczony? Zgodnie z art. 373 ust. 1 pkt 1)-4) PrUpad, zakaz można orzec wobec osoby, która ze swej winy:
1) będąc do tego zobowiązana z mocy ustawy, nie złożyła w ustawowym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości albo
1a) faktycznie zarządzając przedsiębiorstwem dłużnika, istotnie przyczyniła się do niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w ustawowym terminie, albo
2) po ogłoszeniu upadłości nie wydała lub nie wskazała majątku, ksiąg rachunkowych, korespondencji lub innych dokumentów upadłego, w tym danych w postaci elektronicznej, do których wydania lub wskazania była obowiązana z mocy ustawy, albo
3) jako upadły po ogłoszeniu upadłości ukrywała, niszczyła lub obciążała majątek wchodzący w skład masy upadłości, albo
4) jako upadły w toku postępowania upadłościowego nie wykonała innych obowiązków ciążących na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądu albo sędziego-komisarza, albo też w inny sposób utrudniała postępowanie.
O ile każdy z przypadków jest istotny, to niniejszy artykuł jest ograniczony do dwóch pierwszych sytuacji, czyli niezłożenia lub przyczynienia się do niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
Wielu przedsiębiorców nie jest tego świadomych, ale zgodnie z art. 21 ust. 1 PrUpad, dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Jeżeli dłużnikiem jest osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna posiadająca zdolność prawną obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w powyższym terminie spoczywa na każdym, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami (np. członek zarządu spółki handlowej).
Zakaz można orzec jedynie wobec osoby winnej, a sąd orzekając o nim bierze pod uwagę stopień winy oraz skutki podejmowanych działań, w szczególności obniżenie wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa upadłego i rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli.
Co ważne, mimo wystąpienia jednej z przesłanek wymienionych w pkt 1) – 4) powyżej, sąd może oddalić wniosek o orzeczenie zakazu, jeżeli został złożony wniosek o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego, postępowania układowego lub postępowania sanacyjnego, a rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli jest nieznaczny.
Możliwość orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej z powodu niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w ustawowym terminie nie jest nieograniczona w czasie. Jak stanowi art. 377 ust. 1 PrUpad, nie orzeka się zakazu z powodu niezłożenia w ustawowym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości lub przyczynienia się przez osobę faktycznie zarządzającą przedsiębiorstwem dłużnika do niezłożenia rzeczonego wniosku w ustawowym terminie jeżeli postępowanie w tej sprawie nie zostało wszczęte w terminie roku od dnia ogłoszenia upadłości albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości na podstawie art. 13 PrUpad (majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów).
Natomiast w przypadku gdy wniosek o ogłoszenie upadłości nie był złożony, zakazu nie orzeka się w terminie trzech lat od dnia ustania stanu niewypłacalności albo wygaśnięcia obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez daną osobę.
Na zakończenie ważna uwaga co do trybu wszczęcia postępowania o orzeczenie zakazu. Otóż jest ono wszczynane wyłącznie na wniosek wierzyciela, tymczasowego nadzorcy sądowego, zarządcy przymusowego, syndyka, prokuratora, a także Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Komisji Nadzoru Finansowego.
Pliki cookie (ciasteczka) to małe pliki tekstowe, które mogą być stosowane przez strony internetowe, aby użytkownicy mogli korzystać ze stron w bardziej sprawny sposób.
Prawo stanowi, że możemy przechowywać pliki cookie na urządzeniu użytkownika, jeśli jest to niezbędne do funkcjonowania niniejszej strony. Do wszystkich innych rodzajów plików cookie potrzebujemy zezwolenia użytkownika.
Niniejsza strona korzysta z różnych rodzajów plików cookie. Niektóre pliki cookie umieszczane są przez usługi stron trzecich, które pojawiają się na naszych stronach.
Nasi partnerzy zbierają dane i używają plików cookie do personalizacji reklam i mierzenia ich skuteczności. Więcej na temat zbierania danych przez pliki cookie znajdziesz w polityce dotyczącej cookies Google.
W dowolnej chwili możesz wycofać swoją zgodę w Deklaracji dot. plików cookie na naszej witrynie.
Dowiedz się więcej na temat tego, kim jesteśmy, jak można się z nami skontaktować i w jaki sposób przetwarzamy dane osobowe w ramach Polityki prywatności.
Prosimy o podanie identyfikatora Pana(Pani) zgody i daty kontaktu z nami w sprawie Pana(Pani) zgody