Spis treści:
1. W jakich sytuacjach mandat karny skarbowy?
2. Wykroczenie czy może przestępstwo skarbowe?
3. Jaka wysokość kary za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe w 2025 r.?
W związku z podwyższeniem wysokości kar pieniężnych za wykroczenia i przestępstwa skarbowe związane z czynami zabronionymi na gruncie rozliczania podatków należy zachować szczególną ostrożność przy raportowaniu transakcji gospodarczych oraz korzystać z fachowej pomocy prawnej. Od stycznia 2025 toku maksymalna grzywna za przestępstwa skarbowe wzrośnie do 44,8 mln zł, a w skrajnych przypadkach nawet do 67 mln zł. Podwyższeniu ulegną też mandaty za wykroczenia skarbowe – maksymalna kara wyniesie 23 330 zł. Zmiany mają związek ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia za pracę, co przekłada się na wysokość kar skarbowych.
W jakich sytuacjach mandat karny skarbowy?
Mandaty karne wystawiają upoważnieni pracownicy w urzędach skarbowych oraz upoważnieni pracownicy i funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej wykonujący zadania w urzędach celno-skarbowych lub wykonujący zadania KAS w komórkach organizacyjnych urzędu obsługującego Ministra Finansów. Zastosowanie trybu mandatowego uzależnione jest od spełnienia kilku warunków. Osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie mogą budzić wątpliwości. Nie zachodzi ponadto potrzeba nałożenia surowszej kary niż grzywna (tj. do 5-krotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę). Warunkiem ukarania sprawcy w trybie mandatowym jest jego zgoda na przyjęcie mandatu karnego.
Wykroczenie czy może przestępstwo skarbowe?
Wzrost minimalnej pensji oznacza przesunięcie granicy między wykroczeniem skarbowym a przestępstwem skarbowym – w tych sytuacjach, gdy czyn zabroniony polega na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej (np. wyłudzenie zwrotu VAT, oszustwo podatkowe, nienależne zaliczenie zakupu w koszty podatkowe). O tym, czy dany przypadek zostanie uznany za przestępstwo skarbowe, czy za wykroczenie skarbowe, decyduje kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej. Linię podziału wyznacza 5-krotność wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w czasie popełnienia czynu zabronionego. Czyn, w wyniku którego kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej nie przekracza tego limitu, jest wykroczeniem skarbowym. Czyn skutkujący wyższymi uszczupleniami stanowi przestępstwo skarbowe. Próg, na podstawie którego dokonuje się opisanego rozróżnienia w 2025 r. wynosi 23.330 zł.
Jaka wysokość kary za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe w 2025 r.?
Wskazana wyżej wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w czasie popełnienia czynu zabronionego, ma wpływ na grzywny grożące za przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe. Grzywna za przestępstwo skarbowe jest wymierzana w stawkach dziennych. Sąd, orzekając ją, określa liczbę stawek dziennych za popełniony czyn oraz wysokość jednej stawki. Najniższa liczba stawek przewidziana w Kodeksie karnym skarbowym wynosi 10, a najwyższa 720. Wyrokiem nakazowym może być przy tym wymierzona grzywna w granicach nieprzekraczających 200 stawek dziennych, chyba że Kodeks karny skarbowy przewiduje karę łagodniejszą. Górny limit kary grzywny możliwej do wymierzenia w wyroku nakazowym dotyczy nie tylko kar jednostkowych orzekanych w takim wyroku, lecz odnosi się także do kary łącznej grzywny.
Granice stawki dziennej grzywny za przestępstwo skarbowe zależą do kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w czasie popełnienia czynu zabronionego. W przypadku czynu ciągłego – tzn. gdy sprawca podejmuje dwa lub więcej zachowań w krótkich odstępach czasu w wykonaniu tego samego zamiaru, lub z wykorzystaniem takiej samej sposobności – czas popełnienia czynu zabronionego wyznacza data ostatniego z podjętych przez sprawcę działań składających się na przestępstwo skarbowe kwalifikowane z art. 6 § 2 Kodeksu karnego skarbowego. Jeżeli nie można precyzyjnie określić punktu czasowego stanowiącego końcowy moment działania sprawcy, za czas popełnienia takiego przestępstwa skarbowego należy uznać ostatni dzień ostatniego miesiąca roku, do którego sprawca podejmował jednostkowe działania składające się na czyn ciągły (por. wyrok SN z dnia 28 czerwca 2012 r., sygn. akt III KK 397/11). Sąd, ustalając stawkę dzienną, uwzględnia również dochody sprawcy, jego warunki osobiste, sytuację rodzinną, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowania. Okoliczności te bierze się pod uwagę według ich stanu w czasie orzekania kary, a nieistniejące w momencie popełnienia czynu zabronionego (por. wyrok SN z dnia 16 maja 2019 r., sygn. akt III KK 157/18).
