22 listopada, 2017 / Ciekawostki / , ,

W imieniu małoletniego – będzie uchwała SN.

Dziedziczenie spadku przez małoletniego nie należy do rzadkich sytuacji w powszechnym obrocie prawnym. Jeżeli całokształt praw spadkowych jest korzystny dla dziecka tj. aktywna spadkowe przewyższają pasywa, spadkobranie przez dziecko nie wzbudza obaw rodziców, czy też opiekunów prawnych. Problemem jest sytuacja w której małoletni staje się, czy też pretenduje do stania się dziedzicem spadku w którym suma pasywów jest równa aktywom albo je przewyższa.

Wówczas przedstawiciele ustawowi małoletniego powinni wystąpić do właściwego sądu opiekuńczego o udzielenie zgody na złożenie w imieniu małoletniego oświadczenia o odrzuceniu zadłużonego spadku. Uzyskanie prawomocnego postanowienia sądu zezwalającego rodzicom na złożenie powyższego oświadczenia w imieniu dziecka umożliwia, skuteczne złożenie właściwego już oświadczenia o odrzuceniu zadłużonego spadku przed notariuszem bądź sądem.

Przedstawiciele ustawowi małoletniego powinni dopełnić powyżej procedury w terminie 6 miesięcy od dnia w którym małoletni został powołany do spadku, w innym przypadku zgodnie z treścią art. 1015 § 1 kodeksu cywilnego małoletni na mocy przyjętej fikcji prawnej przyjmie spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Odpowiedzialność małoletniego za długi spadkowe ograniczona będzie do wartości aktywów spadku.

Pogląd o konieczności uzyskania przez rodziców małoletniego uprzedniej zgody sądu na odrzucenie zadłużonego spadku chociaż jest poglądem dominującym nie jest jedynym. W przedstawionym przez Pierwszą Prezes Sądu Najwyższego zagadnieniu prawnym z dnia 3 listopada 2017 r. dotyczącym przedmiotowej materii zwrócono w szczególności uwagę na odmienne rozumienie pojęć „zarządu” w świetle unormowania kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz kodeksu cywilnego. Podstawą do takiego rozumowania jest treść art. 36 § 2 k.r.o zgodnie z którym „Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzających do zachowania tego majątku”. Jeżeli przyjąć by powyższe rozumowanie, czynności zarządu mogą stanowić jedynie czynności wykonywane wobec przedmiotów majątkowych, które w dacie dokonywania czynności należą do zarządzanego majątku, co w realiach spadkobrania przez małoletniego oznaczałoby, iż oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku nie stanowiłoby czynności zarządu jego majątkiem bowiem, w chwili składania oświadczenia spadek nie stanowi jeszcze majątku małoletniego.

W razie przyjęcia przeciwnego poglądu – dominującego w praktyce, dokonanie czynności odrzucenia zadłużonego spadku w imieniu małoletniego stanowić powinno czynność zwykłego zarządu majątkiem dziecka, zgodną z jego interesem, a tym samym nie powinna ona  wymagać dla swej ważności zezwolenia sądu opiekuńczego.

W przedstawionym zagadnieniu poruszona została jeszcze jedna niezwykle istotna kwestia charakteru 6 miesięcznego terminu zawitego na odrzucenie spadku oraz wpływu na niego wniosku o wydanie przez sąd zezwolenia na odrzucenie spadku. W orzecznictwie można spotkać się z czterema  przedstawionymi w zagadnieniu prawym poglądami – według pierwszego akcentującego zawity charakter terminu art. 1015 § 1 k.c złożenie wniosku o wydanie przez sąd zezwolenia na odrzucenie spadku nie wpływa na bieg 6 miesięcznego terminu na złożenie oświadczenia spadkowego. Według trzech pozostałych uznających wpływ złożenia wniosku o udzielenie zezwolenia, wniosek ten powoduje zawieszenie biegu 6-miesięczneo terminu na czas trwania postępowania przed sądem opiekuńczym, następuje przerwanie jego biegu, albo termin ten nie biegnie od chwili złożenia przedmiotowego wniosku do sądu opiekuńczego do chwili uprawomocnienia się właściwego postanowienia oraz czas niezbędny do złożenia oświadczenia spadkowego bez nieuzasadnionej zwłoki.