Probacyjny charakter odbioru działa
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 stycznia 2021 r. sygn. akt. V CSKP 10/21 potwierdził probacyjny charakter odbioru przedmiotu umowy. Zamawiający który dokonuje odbioru dzieła, kwituje drugą stronę ze spełnienia przez nią niepieniężnego świadczenia wzajemnego.
Jeżeli zaś wydawany przez wykonawcę przedmiot świadczenia nie spełnienia wymogów ustalonych w umowie to zamawiający musi podjąć decyzję czy zdecyduje się je przyjąć. W sytuacji, gdy odmawia przyjęcia świadczenia wykonawcy, a odmowa ta jest zasadna między stronami powstaje stan niewykonania zobowiązania, co wiąże się z brakiem wymagalności roszczenia o wynagrodzenie.
Jeżeli zaś zamawiający zdecyduje się przyjąć dzieło pomimo jego mankamentów, to wówczas dysponuje roszczeniami związanym z nienależytym wykonaniem zobowiązania, nie może jednak odmówić wypłaty wynagrodzenia twierdząc, iż dzieło nie zostało wykonane. Probacyjna funkcja odbioru dzieła skutkuje powstaniem stanu wymagalności wynagrodzenia umownego.
Kiedy zamawiający może odmówić odebrania działa?
Warte odnotowania są również rozważania poczynione przez Sąd Najwyższy w przedmiocie sytuacji, które uprawniają zamawiającego do odmowy odebrania działa, a tym samym zapłaty wynagrodzenia. Sąd Najwyższy co do zasady podtrzymał prezentowane w dotychczasowym orzecznictwie stanowisko, iż do okoliczności uzasadniających odmowę odbioru dzieła należą wady istotne dzieła, które uniemożliwiają korzystanie z niego zgodnie z przeznaczeniem lub sprzeciwią się wyraźnie umowie. Charakter tych wad bowiem jest tego rodzaju, że nie można uznać, aby dzieło nimi dotknięte było wydane przez wykonawcę zgodnie z zobowiązaniem, od czego uzależniona jest wymagalność roszczenia o zapłatę wynagrodzenia.
Istota wadliwości dzieła
Pochylając się nad zagadnieniem wady dzieła Sąd Najwyższy wskazał, iż jest nią określone odstępstwo od umowy, co sprawia, że pojęcie wady ma charakter relatywny zależny od treści umowy stron. O istnieniu wady decyduje zobiektywizowana ocena przydatności dzieła, a nie subiektywne odczucie którejkolwiek ze stron. W odniesieniu do umów rezultatu niewykonanie zobowiązania może dotyczyć nie tylko braku świadczenia, ale obejmować także sytuację, w której spełnione świadczenie nie zaspokaja oznaczonego interesu wierzyciela. Za niewykonanie zobowiązania może więc być uznane spełnienie świadczenia, którego jakość tak daleko odbiega od objętego treścią zobowiązania, że z punktu widzenia odbiorcy tego świadczenia nie prowadzi do zaspokojenia jego interesu.
Wybór reżimu roszczeń należy do zamawiającego
Wówczas do zamawiającego należy wybór roszczeń względem wykonawcy – czy zamierza on realizować przysługujące mu uprawnienia w oparciu o reżim odpowiedzialności z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania, czy też w przypadku objęcia ochroną z tytułu rękojmi – czy zamierza on korzystać z roszczeń z tytułu odpowiedzialności za wady.