Wiza jest jednym z dokumentów uprawniających do legalnego wjazdu, przejazdu lub pobytu przez określony czas w danym kraju przez cudzoziemca. Stanowi ona alternatywę dla zezwolenia na pobyt czasowy. Konieczność posiadania wizy jest zależne od danego państwa – w Polsce jest ona wymagana, jeżeli czas pobytu przekraczać będzie dopuszczalny okres przewidziany dla tzw. ruchu bezwizowego. W Polsce najpopularniejsze są dwa rodzaje wiz: wiza Schengen i wiza krajowa.
Wiza Schengen (wiza typu C) zwana jest krótkoterminową. Jest ona ważna na obszarze strefy Schengen i uprawnia do pobytu na terytorium wszystkich państw tej strefy. Możliwe jest też wydanie jej z ograniczoną ważnością terytorialną, wówczas jest ona ważna wyłącznie na terytorium jednego lub kilku państw tej strefy. Długość pobytu lub pobytów na jej podstawie nie może przekraczać 90 dni w ciągu każdego 180-dniowego okresu.
Wiza krajowa (wiza typu D) zwana jest długoterminową i jej ważność uprawnia do wjazdu na terytorium Polski oraz do ciągłego pobytu lub do kilku następujących po sobie pobytów na jej terytorium, które trwają łącznie dłużej niż 90 dni w okresie ważności wizy i nie dłużej niż rok. Uprawnia ona również do poruszania się po terytorium innych państw strefy Schengen w okresie do 90 dni w ciągu 180 dni, w okresie ważności wizy.
Długość pobytu jest każdorazowo określona na wydanej wizie, jednak uzależniony jest on każdorazowo od celu pobytu wskazanego przez cudzoziemca i nie może być dłuższy niż rok. Właśnie ze względu na cel podróży wyróżnić można w szczególności następujące rodzaje wiz:
- turystyczna – ważna od kilkudziesięciu dni do roku;
- tranzytowa – w celach transportowych, wydawana zwykle na kilka dni;
- pracownicza – w celu wykonywania pracy zarobkowej, do jej wydania niezbędne jest przedstawienie zezwolenia na pracę lub zarejestrowane oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy, chyba że nie jest ono w danym przypadku wymagane. Wydawana na okres wskazany w zezwoleniu / oświadczeniu, jednak nie dłużej niż na rok;
- studencka – w celu podjęcia studiów bądź nauki na terytorium danego kraju;
- biznesowa – w celach zawodowych innych niż praca, np. prowadzenia sprzedaży;
- w celu połączenia z rodziną – wydawana członkowi rodziny osoby, która legalnie przebywa w Polsce.
Wizy wydawane są przez Konsulat na wniosek cudzoziemca. Do wniosku należy dołączyć wymagane dokumenty, takie jak dokument podróży, biometryczne zdjęcie, dowód uiszczenia opłaty wizowej, podróżne ubezpieczenie oraz dokumenty uzupełniające, w tym dokument potwierdzający cel podróży i dokument potwierdzający posiadanie środków finansowych na pokrycie kosztów utrzymania.
Należy pamiętać, że wiza krajowa wydawana jest na okres nie dłuższy niż rok. Jeżeli zatem cudzoziemiec chciałby zalegalizować swój pobyt na czas dłuższy, należałoby skorzystać z procedury zezwoleniowej.