We wcześniejszym wpisie zwróciliśmy uwagę, że od 2019 r. Ministerstwo Finansów planuje wdrożyć obowiązkowy system split payment w branży budowlanej. Prawdopodobnie spowoduje to uchylenie przepisów o odwrotnym obciążeniu, które wywołują wiele sporów pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi. Jeden z obecnych problemów interpretacyjnych jest tematem niniejszego wpisu.
Odwrotne obciążenie ma zastosowanie do transakcji pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą robót budowlanych, jeżeli obydwa podmioty są podatnikami VAT czynnymi, a przedmiotem transakcji są usługi budowlane wymienione w załączniku nr 14 do ustawy o podatku VAT. Dla rozumienia pojęcia „podwykonawcy” posługujemy się powszechnym znaczeniem potocznym tego słowa – tj. podwykonawcą jest osoba lub firma wykonująca pracę na zlecenie głównego wykonawcy. Status podwykonawcy wynika z zawartych pisemnie umów, a w przypadku ich braku z okoliczności i charakteru usług. Jeżeli powyższe kryteria są spełnione, podwykonawca wystawia fakturę w ramach odwrotnego obciążenia – na fakturze nie ma wykazanej kwoty podatku, a podatek należny i naliczony rozlicza nabywca usługi.
Spore wątpliwości przedsiębiorców budzi m. in. najem pracowników do zrealizowania konkretnych usług budowlanych. W przypadku braku wyspecjalizowanych robotników budowlanych firmy budowlane korzystają często z usług agencji pracy lub wynajmują pracowników innych przedsiębiorstw budowlanych. Udostępniany personel świadczy roboty budowlane, o których mowa w załączniku nr 14 do ustawy o VAT. Należy jednak pamiętać, że w większości sytuacji firma wynajmująca pracowników nie będzie wystawiać faktury w ramach odwrotnego obciążenia, pomimo że pracownicy będą udostępniani do usług budowlanych. Tak będzie w tych przypadkach, w których:
- Warunki i zasady pracy udostępnionych pracowników oraz zadania do wykonania określane są przez przedsiębiorcę, który korzysta z wynajętego personelu;
- Prace wykonane są pod nadzorem i z użyciem sprzętu przedsiębiorcy, który korzysta z wynajętego personelu.
Podatnik (agencja pracy czy też firma budowlana) wynajmujący swoich pracowników innym firmom w powyższej sytuacji nie realizuje bowiem usługi budowlanej, a jedynie udostępnia personel za wynagrodzeniem. Nie odpowiada za jakość prac wykonanych przez wynajętych robotników, nie pełni nad nimi nadzoru.
Najem pracowników sklasyfikowany w PKWiU jako „Pozostałe usługi związane z udostępnianiem pozostałego personelu, gdzie indziej niesklasyfikowane” nie został wymieniony w załączniku nr 14 do ustawy o VAT, dlatego co do zasady nie powinien podlegać odwrotnemu obciążeniu. Potwierdzają to organy podatkowe – za przykład można wskazać interpretację indywidualną z 21 lipca 2017 r. (sygn. 0114-KDIP1-2.4012.259.2017.1.IG), w której wskazano: „(…) świadczona usługa udostępniania pracowników na terenie budowy nie będzie wpisywała się w mechanizm polegający na przesunięciu obowiązku rozliczenia podatku VAT na podatnika, na rzecz którego świadczona jest usługa (zleceniodawca)”.
Nie można jednak wykluczyć, że w konkretnych sytuacjach mechanizm odwrotnego obciążenia będzie miał zastosowanie, dlatego każdy przypadek wymaga odrębnej analizy. Stanie się tak wtedy, gdy usługa wynajmu robotników jest tak skonstruowana, że w rzeczywistości wypełnia kryteria uznania jej za roboty budowlane – np. firma udostępniająca pracowników odpowiada za rezultat wykonanych prac