Jak wynika z danych publikowanych na początku 2022 r., w 2021 r. ogłoszono upadłość konsumencką w stosunku do 18205 osób, co wynika z analiz przeprowadzonych przez Centralny Ośrodek Informacji Gospodarczej na podstawie ogłoszeń w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Stanowi to wzrost aż o 39,14% w stosunku do 2020 r.[1]
Ten wzrost, wskazujący na rosnące zainteresowanie osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej upadłością konsumencką, wynika z jednej strony ze znacznego zliberalizowania zasad ogłaszania upadłości konsumenckiej w sprawach wszczętych po dniu 24 marca 2020 r., z drugiej strony, niestety jest to pokłosie pogarszającej się sytuacji gospodarczej, również w Polsce, w następstwie wybuchu na świecie tzw. pandemii COVID-19 i jej skutek dla gospodarek dotkniętych nią państw. Owa pogarszająca się sytuacja gospodarcza dotyczy konsumentów w ten sposób, iż stale rosną koszty utrzymania się, koszty kredytów, a także wielu z nich utraciło stałe źródło dochodów. To z kolei powoduje powiększanie się zadłużenia konsumentów i wpadanie w spiralę zadłużenia.
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest jednym ze sposobów na uzyskanie oddłużenia. Oddłużenie oznacza umorzenie długów konsumenta. Po uzyskaniu oddłużenia osoba fizyczna nie jest już obciążona długami, co oznacza dla niej niejako „Nowy Start”.
Jednak nie wszystkie długi zostaną umorzone w następstwie oddłużenia w upadłości konsumenckiej. Jak stanowi art. 49121 ust. 2 Prawa upadłościowego, nie podlegają umorzeniu:
- zobowiązania o charakterze alimentacyjnym,
- zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci,
- zobowiązania do zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny, a także do wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zobowiązania do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie,
- zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem,
- zobowiązania, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.
Zobowiązania wymienione w pkt 3 i 4 powyżej dotyczą zobowiązań wynikających z postępowań karnych, a więc z uwagi na ich niepowszechny charakter, nie jest celowe poświęcanie im uwagi w tym miejscu.
Również zobowiązania ujęte w pkt. 2 powyżej dotyczą zobowiązań ciążących w następstwie wyrządzenia szkody na osobie, co także nie jest powszechną sytuacją.
Częstszymi są natomiast sytuacje polegające na byciu zobowiązanym z tytułu alimentów. Te zobowiązania nie zostaną umorzone w upadłości konsumenckiej. Wynika to z ich szczególnego charakteru. Będą więc one nadal obciążać konsumenta i podlegać zaspokojeniu z masy upadłości. Warto jednak zwrócić uwagę na art. 144 ust. 4 Prawa upadłościowego, który stanowi iż syndyk może żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. To uprawnienie syndyka ma chronić masę upadłości przed nadużyciami ze strony upadłego i wierzycieli alimentacyjnych, aby np. zwiększyć możliwość zaspokojenia innych wierzycieli poprzez zmniejszenie obciążenia masy upadłości zobowiązaniami alimentacyjnymi.
Druga grupa zobowiązań, które nie zostaną umorzone, to zobowiązania, których celowo osoba ubiegająca się o oddłużenie nie ujawniła, a wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu. Dlatego też warto pamiętać, iż w interesie osoby ubiegającej się o oddłużenie jest podanie rzetelnych informacji, w tym również w zakresie swoich zobowiązań wobec innych wierzycieli, gdyż zachowanie przeciwne po prostu doprowadzi do pozostania w mocy nieujawnionych długów, a więc zamierzony cel postępowania nie zostanie przez to osiągnięty.
Reasumując, upadłość konsumencka jest najlepszym narzędziem w uzyskaniu oddłużenia. Zobowiązania, które nie podlegają umorzeniu po zakończeniu postępowania, stanowią w istocie marginalny udział w ogóle zobowiązań, od których konsument może się definitywnie uwolnić.
[1] Źródło: https://www.coig.com.pl/2021-upadlosc-konsumencka_grudzien.php