Upadłość czy likwidacja spółki z o.o. – co wybrać?

zarzut potrącenia

Upadłość czy likwidacja spółki z o.o.?

We wcześniejszych wpisach była poruszana problematyka obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, odpowiedzialności za jego niezłożenie, okoliczności zwalniających z odpowiedzialności, a także relacja złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości do złożenia wniosku restrukturyzacyjnego, w kontekście odpowiedzialności reprezentantów.

Spotkałem się natomiast z zapytaniem, czy w sytuacji potencjalnej niewypłacalności Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, nie byłoby wystarczające otwarcie likwidacji spółki? Przyjrzyjmy się bliżej temu zagadnieniu.

Otwarcie likwidacji spółki z o.o.

Otwarcie likwidacji następuje między innymi z dniem powzięcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki. W przypadku spółki z o.o., przeprowadzenie likwidacji, przed rozwiązaniem spółki i jej wykreśleniem z rejestru, jest obowiązkowe.

Przyczyny podjęcia uchwały o rozwiązaniu spółki mogą być różne. Niewykluczone jest, że jedną z przyczyn może być pogarszająca się sytuacja ekonomiczna przedsiębiorcy, brak rentowności prowadzonej działalności gospodarczej i brak perspektywy na polepszenie sytuacji gospodarczej. Likwidacja bowiem poprzedza rozwiązanie spółki i wykreślenie jej z rejestru, po uprzednim zaspokojeniu wierzycieli i podzieleniu pozostałego majątku pomiędzy wspólników.

Możliwa likwidacja w przypadku niezaspokojenia wszystkich wierzycieli

Co ciekawe w kontekście tematu niniejszego artykułu, Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, iż jest możliwe jest wykreślenie z rejestru handlowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jeżeli w wyniku przeprowadzonego i zakończonego postępowania likwidacyjnego zostanie spieniężony cały jej majątek, a mimo to zostaną niespełnione zobowiązania ciążące na tej spółce (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2003 r., sygn. akt: IV CK 256/02).

Powyższe wskazuje, iż jest możliwa likwidacja i późniejsze wykreślenie spółki z o.o. będącej w złej sytuacji finansowej.

Czy otwarcie likwidacji chroni przedstawicieli przedsiębiorcy analogicznie jak złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie?

Na pytanie postawione wyżej odpowiedź jest negatywna. Otwarcie likwidacji spółki i wykreślenie spółki z KRS nie zwalnia członków zarządu z odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w okresie pełnienia przez nich funkcji, tj. przed otwarciem likwidacji.

Jak wspomniano powyżej, przyczyny podjęcia uchwały o rozwiązaniu spółki, skutkującego otwarciem likwidacji, mogą być różne, i nie muszą się one odnosić do sytuacji finansowej. Taką przyczyną może być po prostu wspólna decyzja wspólników o zakończeniu biznesu. Likwidacja więc nie jest instrumentem ochrony wierzycieli przedsiębiorcy.

Likwidacja czy upadłość bankrutującej spółki?

Jeżeli osoby reprezentujące spółkę chcą uniknąć odpowiedzialności za zobowiązania spółki, z powyższej alternatywy pozostaje im jedynie złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości.

Należy jednak wspomnieć o trudnej sytuacji reprezentantów spółki, która nie ma majątku na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego. Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości chroni bowiem członka zarządu przed odpowiedzialnością za długi spółki, jeżeli zostało dokonane we właściwym czasie.

Złożony wniosek może jednak zostać oddalony na podstawie art. 13 ust. 1 i n. Prawa upadłościowego, jeżeli majątek niewypłacalnego podmiotu nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów. W takiej sytuacji złożenie wniosku nie zwalnia z odpowiedzialności członka zarządu, za zobowiązania spółki powstałe przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości. Skoro bowiem spółka nie posiada środków na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego, to nie można przyjąć, że złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło w czasie właściwym (vide uchwała Sądu Najwyższego z dnia 08.10.2015 r., III CZP: 54/15: „(…) Wobec oddalenia spóźnionego wniosku o ogłoszenie upadłości ze względu na to, że majątek spółki nie wystarczał nawet na zaspokojenie kosztów postępowania, wniosek ten nie mógł doprowadzić do wszczęcia właściwego postępowania upadłościowego i udzielenia w ten sposób wierzycielom spółki ochrony w jakimkolwiek zakresie”).

Co więcej, postanowienie o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości obwieszcza się. Obwieszczenie ma na celu umożliwienie pełnemu gronu wierzycieli dłużnika na skorzystanie z efektów tego orzeczenia, bez potrzeby składania własnego wniosku o ogłoszenie upadłości. Chodzi tu przede wszystkim o skutki podatkowe, czyli możliwość zaliczenia wierzytelności należnej od niewypłacalnego dłużnika w poczet kosztów prowadzenia działalności (oddalenie wniosku w oparciu o art. 13 ust. 1 lub 2 Prawa upadłościowego jest w skutkach zrównane z postanowieniem komornika o bezskuteczności egzekucji). Ponadto oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości na podstawie art. 13 ust. 1 Prawa upadłościowego z reguły jest jednoznaczne z wykazaniem bezskuteczności egzekucji w rozumieniu art. 299 k.s.h. bądź art. 116 Ordynacji podatkowej, której wystąpienie umożliwia dochodzenie przez wierzycieli dłużnika roszczeń wprost z majątków osobistych jego reprezentantów w przypadkach określonych w tych przepisach.

Podsumowanie

Mylone niekiedy w obrocie pojęcia likwidacji i upadłości przedsiębiorcy dotyczą całkowicie odrębnych instytucji prawnych. Zapamiętać należy, iż w przypadku zaistniałej niewypłacalności spółki, właściwym kierunkiem działania jest złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki.