Zgodnie z projektem ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz ustawy – Kodeks cywilny (projekt U53) z dniem 28 maja 2022 r. mają wejść w życie przepisy, których jednym z celów jest implementacja Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/770 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów o dostarczanie treści cyfrowych i usług cyfrowych.
Treści cyfrowe, usługa cyfrowa oraz umowa o dostarczenie treści cyfrowej lub usługi cyfrowej
Według omawianej nowelizacji do ustawy o prawach konsumenta ma zostać wprowadzona następująca definicja usługi cyfrowej:
usługa cyfrowa – usługa pozwalająca konsumentowi na:
- wytwarzanie, przetwarzanie, przechowywanie lub dostęp do danych w postaci cyfrowej,
- wspólne korzystanie z danych w postaci cyfrowej, które zostały przesłane lub wytworzone przez konsumenta lub innych użytkowników tej usługi,
- inne formy interakcji przy pomocy takich danych;
Polski ustawodawca nie wprowadził do ustawy o prawach konsumenta definicji drugiego z omawianych pojęć, a mianowicie treści cyfrowej, dlatego też dla ustalenia zakresu desygnatu tego pojęcia warto sięgnąć do omawianej dyrektywy UE 2019/770 zgodnie z którą treściami cyfrowymi są dane wytworzone i dostarczane w postaci cyfrowej.
Ponadto ustawodawca zamierza do polskiego porządku prawnego wprowadzić definicję samej umowy o dostarczenie treści cyfrowej lub usługi cyfrowej zgodnie z którą będzie to umowa, na podstawie której przedsiębiorca zobowiąże się dostarczyć konsumentowi treść cyfrową, w tym również tą wykonaną według wskazówek konsumenta.
Dostarczenie treści cyfrowej
W nowo projektowanym art. 43h ust. 1- 6 ustawy o prawach konsumenta wprowadzono zasady dotyczące dostarczenia treści cyfrowej. Zgodnie z powyższymi uregulowaniami dostarczenie treści cyfrowej następować będzie na urządzenie fizyczne lub materialne wskazane przez konsumenta i pozostające w jego dyspozycji. Umowa o dostarczenie treści cyfrowej nie obejmuje nośnika danych np. pamięci USB na którą ma zostać dostarczona treść cyfrowa. Usługa cyfrowa jest uznawana za doręczoną w chwili, gdy konsument uzyska dostęp do tej usługi, przy czym zgodnie z uzasadnieniem projektu nowelizacji przepisów ustawodawca wskazał, iż obowiązkiem przedsiębiorcy jest pozostawienie treści cyfrowej do pobrania konsumentowi przez pewien czas, którego długość należy ustalić zgodnie z ogólnymi zasadami prawa cywilnego. Brak dostarczenia treści cyfrowej konsumentowi będzie uprawniać konsumenta do skierowania wobec przedsiębiorcy roszczenia o dostarczenie treści cyfrowej, a następnie w przypadku braku realizacji świadczenia niezwłocznie lub w uzgodnionym terminie, konsument będzie uprawniony do odstąpienia od umowy. Ciężar wykazania okoliczności, iż usługa cyfrowa została dostarczona konsumentowi spoczywa na przedsiębiorcy.
Zgodność treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową
W nowo projektowanym art. 43i ustawy o prawach konsumenta ustawodawca odrębnie niż dotychczas w przypadku określenia wadliwości czy niezgodności towaru z umową przyjął definicję określającą nie wady towaru, lecz sytuację w których treść lub usługa cyfrowa jest zgodna z umową. Zamiast dotychczas stosowanego uregulowania negatywnego, ustawodawca proponuje regulację pozytywną przez wskazanie cech, których spełnienie definiuje usługę lub towar jako zgody z umową.
Według proponowanych rozwiązań, treść lub usługa cyfrowa jest zgodna z umową, gdy zgodne z umową są:
- opis, rodzaj, ilość, jakość, kompletność, funkcjonalność, kompatybilność, interoperacyjność oraz dostępność wsparcia technicznego i aktualizacji;
- przydatność do szczególnego celu, do którego jest potrzebna konsumentowi, o którym konsument powiadomił przedsiębiorcę najpóźniej w momencie zawarcia umowy i który przedsiębiorca zaakceptował.
Poza powyższymi cechami, aby usługa lub treść cyfrowa była zgodna z umową musi:
- nadawać się do celów, dla których zazwyczaj korzysta się z treści cyfrowej lub usługi cyfrowej danego rodzaju, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawa, norm technicznych lub dobrych praktyk,
- występować w takiej ilości i mieć takie cechy, w tym funkcjonalność, kompatybilność, dostępność, ciągłość i bezpieczeństwo jakie są typowe dla treści cyfrowej lub usług cyfrowej tego rodzaju i których konsument może zasadnie oczekiwać, biorąc pod uwagę charakter treści cyfrowej lub usługi cyfrowej lub publiczne zapewnienia złożone przez przedsiębiorcę, jego poprzedników prawnych lub osoby działające w ich imieniu, w szczególności w reklamie lub na etykiecie.
W przypadku drugiego z wyżej wskazanych kryteriów odpowiedzialność przedsiębiorcy może zostać ograniczona lub nawet wyłączona, jeżeli wykaże, że:
- nie wiedział o danym publicznym zapewnieniu i oceniając rozsądnie nie mógł o nim wiedzieć,
- przed zawarciem umowy publiczne zapewnienie zostało sprostowane, z zachowaniem warunków i formy w jakiej publiczne zapewnienie zostało złożone lub w porównywalny sposób,
- publiczne zapewnienie nie miało wpływu na decyzję konsumenta o zawarciu umowy,
Ponadto treść lub usługa cyfrowa musi zostać dostarczona z akcesoriami i instrukcjami których konsument może rozsądnie od przedsiębiorcy oczekiwać jak również musi być zgodną z wersją próbną lub zapowiedziami udostępnionymi konsumentowi przez przedsiębiorcę przed zawarciem umowy.
Treści lub usługi cyfrowe muszą być dostarczone w najnowszej dostępnej wersji, chyba że strony uzgodniły tą okoliczność inaczej.
Przedsiębiorca zobowiązany jest także informować konsumenta o każdej aktualizacji dostarczanej treści lub usługi cyfrowej oraz wpływu aktualizacji na jego funkcjonalność. Co istotne brak aktualizacji treści lub usługi przez konsumenta po poinformowaniu go o skutkach takiego zaniechania wyłączą odpowiedzialność przedsiębiorcy za niezgodność treści lub usługi cyfrowej z umową w zakresie jaki wynika z aktualizacji oprogramowania.
Niezgodność treści lub usługi cyfrowej z umową
Przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność za niezgodność treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową, jeżeli ta niezgodność istniała w chwili dostarczenia produktu i ujawniła się w ciągu 2 lat od dostarczenia treści cyfrowej lub usługi cyfrowej. Ponadto wprowadzone zostanie domniemanie, iż brak zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową istniał w chwili jej dostarczenia, jeżeli ujawni się on w ciągu roku od jej dostarczenia.
Co istotne, jeżeli treści cyfrowe lub usługi cyfrowe mają być dostarczony w sposób ciągły to odpowiedzialność przedsiębiorcy z tytułu niezgodności tych towarów z umową ograniczona jest do czasu, w którym zgodnie z umową te usługi miały być dostarczane. W tym przypadku domniemywa się, że brak zgodności z umową wystąpił w czasie, w którym się ujawnił.
Powyżej wskazane domniemania nie będą obowiązywać, jeżeli:
- środowisko cyfrowe konsumenta nie jest zgodne z wymaganiami technicznymi, o których przedsiębiorca poinformował go w sposób jasny i zrozumiały przed zawarciem umowy;
- konsument, poinformowany w jasny i zrozumiały sposób przed zawarciem umowy o obowiązku współpracy z przedsiębiorcą, w rozsądnym zakresie i przy zastosowaniu najmniej uciążliwych dla niego środków technicznych, w celu ustalenia czy brak zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową w odpowiednim czasie wynika z cech środowiska cyfrowego konsumenta, nie wykonuje tego obowiązku.
Zakres roszczeń a także kolejność korzystania z nich przez konsumenta w przypadku zaistnienia niezgodności treści cyfrowej i usługi cyfrowej z umową, jak również zasady rozliczenia się stron umowy w przypadku odstąpienia przez konsumenta od umowy wynikającej z niezgodności treści lub usługi cyfrowej z umową zostaną opisane w kolejnej części opracowania zagadnienia Umowy o dostarczenie treści lub usługi cyfrowej.