Spis treści:
1. Testament audiowizualny jako nowy sposób utrwalenia treści testamentu ustnego
2. Elementy istotne testamentu audiowizualnego
3. Złożenie testamentu do sądu spadku
Testament audiowizualny jako nowy sposób utrwalenia treści testamentu ustnego
Projekt nowelizacji kodeksu cywilnego oraz kodeksu postępowania cywilnego z dnia 24 kwietnia 2024 r. planuje wprowadzić do polskiego porządku prawnego nowy sposób utrwalenia treści testamentu ustnego w postaci nagrania audiowizualnego.
Ustna forma testamentu jest szczególną formą wyrażenia ostatniej woli z której testator może skorzystać w określonych okolicznościach tj. w sytuacji, gdy wskutek szczególnych i nagłych okolicznościach uzasadniających obawę rychłej śmierci spadkodawcy, zachowanie zwykłej formy testamentu nie jest możliwe lub nadmiernie utrudnione. W ramach uzasadnienia projektu ustawy ustawodawca wskazał, iż do takich okoliczności należy wypadek samochodowy czy stan zawałowy.
Zdaniem ustawodawcy możliwe jest przy aktualnym rozwoju technologii poszerzenie zakresu form dokumentacji swojego rodzaju „testamentu ostatniej szansy” przy braku uszczerbku dla oceny wiarygodności i faktu testowania oraz stwierdzenia treści testamentu w sytuacji, gdy brak jest możliwości złożenia takiego oświadczenia w obecności trzech świadków.
Elementy istotne testamentu audiowizualnego
Urządzenie, na którym testament audiowizualny zostanie utrwalony powinno być zdolne do jednoczesnej rejestracji dźwięku i obrazu oraz powinno być trwałym nośnikiem informacji umożliwiającym jego odtworzenie. Ustawodawca w tym przypadku nie zdecydował się na definiowanie pojęcia trwałego nośnika pozostawiając ten element orzecznictwu.
Ważny testament audiowizualny będzie wymagał wskazania przez testatora miejsca sporządzenia testamentu, daty jego sporządzenia oraz wskazania okoliczności uzasadniające zastosowanie tej formy testamentu.
W przypadku testamentu audiowizualnego rejestracja samego aktu złożenia oświadczenia ostatniej woli może być dokonana zarówno przez testatora jak i osobę trzecią i co nie zostało wykluczone przez ustawodawcę, również beneficjenta rozrządzenia. W uzasadnieniu ustawy ustawodawca wskazał, iż z uwagi na formę utrwalenia woli spadkodawcy istnieje w tym przypadku mniejsze prawdopodobieństwo wpływu na wolę testatora, lecz ostatecznie ten element powinien podlegać każdorazowo badaniu sądu w razie możliwości wpływu groźbą lub podstępem na treść oświadczenia woli testatora.
Złożenie testamentu do sądu spadku
Obowiązek złożenia testamentu ustnego do sądu spadku utrwalonego w formie audiowizualnej spoczywać będzie na każdym kto będzie posiadać dostęp do takiego testamentu. Osoba będąca w posiadaniu utrwalonego testamentu audiowizualnego zobowiązana będzie do przekazania go do sądu spadku w terminie miesiąca od dnia jego sporządzenia, a po śmierci spadkodawcy w terminie 3 miesięcy od chwili śmierci. Obowiązek ten będzie spoczywać m.in. na osobach którym spadkodawca przesłał przed śmiercią takie oświadczenie. Sam testator będzie mógł przekazać trwały nośnik do sądu.
Stwierdzenia treści testamentu ustnego audiowizualnego będzie dokonywać sąd spadku poprzez jego odtworzenie z trwałego nośnika. Z odtworzenia takiego testamentu sporządzony będzie protokół z odpowiednim zastosowaniem przepisów o otwarciu i ogłoszeniu testamentu.
