Sukcesja po śmierci przedsiębiorcy – projekt ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej z dnia 14 lipca 2017 r.
Obecnie na etapie konsultacji publicznych i uzgodnień międzyresortowych znajduje się projekt ustawy z dnia 14 lipca 2017 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej – autorstwa Ministra Rozwoju i Finansów.
W obecnym stanie prawnym wraz ze śmiercią przedsiębiorcy de facto kończy się byt prawny prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa. Wiąże się z tym szereg problemów dotyczących sfery prawa prywatnego i publicznego, które w praktyce uniemożliwiają lub znacząco utrudniają kontynuację bądź wznowienie działalności przedsiębiorstwa przez następców prawnych przedsiębiorcy.
Podstawowym celem regulacji jest zapewnienie przedsiębiorcom będącym osobami fizycznymi, warunków do zachowania ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa po ich śmierci. Zgodnie z założeniami projektu ustawa ma regulować zasady tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną po jego śmierci oraz kontynuowania działalności gospodarczej wykonywanej przy użyciu tego przedsiębiorstwa.
Rozwiązanie problemu sukcesji przedsiębiorstwa osoby fizycznej wymaga kompleksowej regulacji i w związku z tym projektodawca zaproponował następujące rozwiązania:
- W zakresie prawa cywilnego i handlowego:
- Umożliwienie posługiwania się od dnia otwarcia spadku do działu spadku dotychczasową firmą spadkodawcy z dodatkiem „w spadku”;
- Wprowadzenie regulacji dotyczącej zarządcy sukcesyjnego. W tym celu zostaną w szczególności określone:
- reguły ustanowienia, odwołania zarządcy sukcesyjnego i wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego,
- zasady dokonywania przez zarządcę sukcesyjnego czynności w zakresie zwykłego zarządu oraz czynności przekraczających zwykły zarząd,
- zasady wynagrodzenia zarządcy sukcesyjnego,
- obowiązki zarządcy sukcesyjnego,
- zasady dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku bankowym przedsiębiorcy wykorzystywanym przy prowadzeniu przedsiębiorstwa,
- reguły odpowiedzialności zarządcy sukcesyjnego.
- Wprowadzenie możliwości dokonywania działu spadku ograniczonego do części obejmującej przedsiębiorstwo;
- Wprowadzenie reguły, zgodnie z którą stosunki prawne, które nie są ściśle związane z osobą spadkodawcy, będą mogły pozostać w mocy.
- W zakresie prawa administracyjnego:
- Wprowadzenie zasady wstąpienia następców prawnych przedsiębiorcy (osoby fizycznej) w prawa i obowiązki administracyjne związane z działalnością gospodarczą wynikające m.in. z koncesji, licencji i przyznanych ulg oraz ich tymczasowego przysługiwania zarządcy sukcesyjnemu – pod warunkiem spełniania przez uprawnionych warunków potrzebnych do ich uzyskania;
- Umożliwienie następcom prawnym osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą dalszego korzystania z przyznanej zmarłemu przedsiębiorcy pomocy publicznej oraz ubiegania się o inne ulgi związane ze zdarzeniami mającymi miejsce po śmierci przedsiębiorcy, w tym także w okresie działalności zarządcy sukcesyjnego.
- W zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych:
- W przypadku, gdy zarządca sukcesyjny będzie ustanowiony w dniu otwarcia spadku – stosunki pracy zostaną zachowane, natomiast w przypadku, gdy zarządca sukcesyjny zostanie ustanowiony po pewnym czasie od otwarcia spadku – stosunki pracy z chwilą śmierci przedsiębiorcy, tak jak obecnie, wygasną, lecz pracownikom będzie przysługiwało prawo powrotu do pracy na zasadach analogicznych, jak przy przywróceniu do pracy;
- Zarządca sukcesyjny zostanie uznany za płatnika składek z tytułu ubezpieczenia społecznego osób zatrudnionych, będzie także osobą uprawioną do dokonywania wszelkich czynności związanych z zatrudnieniem.
- W zakresie prawa podatkowego:
- Wprowadzenie regulacji zapewniających ciągłość rozliczeń podatkowych w zakresie podatków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, tj. w szczególności podatku od towarów i usług, podatku dochodowego, podatku od nieruchomości, podatku od środków transportu;
- Uregulowanie odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe oraz zasad prowadzenia rachunkowości w związku z działalnością przedsiębiorstwa w okresie od otwarcia spadku do jego działu.
W założeniu projektodawcy powyższa nowelizacja miałaby wejść w życie już w dniu 1 stycznia 2018 r.