Obszerna nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego, która została uchwalona przez Sejm w dniu 26 stycznia 2023 r. oraz przekazana do Senatu do dalszych prac zawiera ciekawą regulację w zakresie postępowania uproszczonego.
Rozpoznanie na posiedzeniu niejawnym
Według nowych przepisów zostaną wprowadzone dodatkowe uproszczenia do spraw o wartości przedmiotu sporu do 4000 zł (tzw. spraw bagatelnych). Pierwszą z proponowanych zmian jest wprowadzenie większej swobody sądu orzekającego w zakresie rozstrzygania takich spraw na posiedzeniu niejawnym. Zgodnie z projektowanym art. 5051a k.p.c. w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu nie przekracza 4000 zł nie będzie miał zastosowania art. 1481 § 3 k.p.c. obligujący sąd do rozpoznania sprawy na rozprawie w przypadku złożenia przez stronę postępowania wniosku w przedmiocie rozpoznania sprawy na rozprawie. W sprawach bagatelnych decyzja o rozpoznaniu sprawy na posiedzeniu niejawnym po zaistnieniu przesłanek do rozpoznanie jej w tym trybie należeć będzie do sądu orzekającego. Wniosek strony o rozpoznanie sprawy na rozprawie nie będzie obligatoryjny dla sądu.
Należy przypuszczać, iż w przypadku zaistnienia przesłanek o których mowa w art. 1481 § 1 k.p.c. większość spraw bagatelnych będzie rozpoznawana na posiedzeniu niejawnym.
Lakoniczne uzasadnienie wyroku
W sprawach bagatelnych zgodnie z nowo projektowanym art. 5058 § 4 k.p.c. uzasadnienie wyroku ograniczać się będzie do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku wraz z przytoczeniem przepisów prawa. Swobodnej decyzji sądu podlegać będzie decyzja czy okoliczności danej sprawy przemawiają za tym, aby uzasadnienie wyroku zostało rozszerzone o wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia.
Rozpoznanie zażaleń na postanowienia wydane przez sąd I instancji
W całym postępowaniu uproszczonym (nie tylko w sprawach bagatelnych) sąd II instancji będzie miał możliwość rozpoznania zażaleń na postanowienia wydane przez sąd I instancji w składzie jednoosobowym. Jest to zmiana zrozumiała zważywszy, iż już w dotychczasowych przepisach w postępowaniu uproszczonym, sąd II instancji rozpoznaje apelację w postępowaniu uproszczonym w składzie jednego sędziego.
Ograniczenie możliwości uchylenia wyroku sądu I instancji
W sprawach, w których wartość przedmiotu sporu nie będzie przekraczać kwoty 4000 zł nie będzie miał zastosowania art. 50512 § 1 k.p.c., pozwalający na skierowanie sprawy do ponownego rozpoznania w przypadku naruszenia prawa materialnego, przy braku zgromadzenia materiału dowodowego pozwalającego sądowi II instancji na dokonanie zmiany rozstrzygnięcia. W takich sprawach sąd II instancji zobligowany będzie do merytorycznego rozpoznania sprawy, a uchylenie wyroku sądu I instancji i skierowanie sprawy do ponownego rozpoznania będzie mogło nastąpić jedynie w przypadku, gdy postępowanie przed sądem I instancji dotknięte będzie nieważnością. Ponadto wyrok sądu I instancji będzie mógł zostać uchylony jedynie w sytuacji, gdy pozew podlegał odrzuceniu lub zachodziła inna podstawa do umorzenia postępowania.