Popularną formą zatrudnienia wśród kadry kierowniczej i zarządzającej (m.in. członkowie zarządu, prokurenci, managerowie) jest kontrakt menadżerski. Jest to umowa nienazwana, zawierana głównie przez osoby prowadzące jednocześnie jednoosobową działalność gospodarczą. Jak w takim przypadku wyglądają składki ZUS?
Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, w takim przypadku dochodzi do zbiegu podstaw podlegania ubezpieczeniom społecznym tj. jednoosobowej działalności gospodarczej i kontraktu menedżerskiego. Co do zasady menadżer, prowadzący jednocześnie działalność gospodarczą powinien podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli w ramach umowy menadżerskiej podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność.
Menadżer – członek zarządu a Składki Zus
Sąd Najwyższy, w szczególny sposób rozstrzygał jednak kwestię opłacania składek przez menadżerów, będących jednocześnie członkami zarządu spółek kapitałowych. W uchwale 7 sędziów z dnia 17 czerwca 2015 r., III UZP 2/15, której nadana została moc zasady prawnej SN przyjął, że tytułem do podlegania ubezpieczeniom społecznym przez członka zarządu spółki akcyjnej, który zawarł z tą spółką umowę o świadczenie usług w zakresie zarządzania w ramach prowadzonej przez siebie pozarolniczej działalności gospodarczej, jest umowa o świadczenie usług, a nie jednoosobowa działalność gospodarcza. SN wyjaśnił przy tym, że co prawda przedmiotem działalności gospodarczej może być zarządzanie, niemniej skoro mandat do pełnienia funkcji w spółce wynika z powołania w skład zarządu, to w tak określonym przedmiocie usług (zarządzanie), nie mieści się umowa (kontrakt menadżerski) zawarta przez członka zarządu spółki kapitałowej z tą spółką. Niemniej jednak, skoro umowa, której przedmiotem jest świadczenie usług, najbardziej odpowiada faktycznym czynnościom wykonywanym przez menadżera na rzecz spółki kapitałowej, to właśnie ta umowa, a nie prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej przez członka zarządu spółki, stanowi tytuł do podlegania ubezpieczeniom społecznym (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej).
W konsekwencji, w przypadku kontraktu menadżerskiego zawieranego z osobami, będącymi jednocześnie członkami zarządu spółek kapitałowych, składki z kontraktu należy uiścić w wysokości ustalonej od faktycznie uzyskiwanego przez menadżerów przychodu z tej umowy. Składki te będą zatem znacznie wyższe, aniżeli składki z tytułu jednoosobowej działalność gospodarczej.
Menadżer – niebędący członkiem zarządu
Inaczej została oceniona kwestia opłacania składek przez menadżerów, którzy nie są jednocześnie członkami zarządu. W tym przypadku w wyroku z dnia 29 marca 2017 r., sygn. akt I UK 116/16 wskazał, że ZUS nie może się domagać od kierownika lub dyrektora pracującego na kontrakcie menedżerskim składek od takiej umowy, jeśli zainteresowany jest ubezpieczony z tytułu działalności gospodarczej. Innymi słowy, menadżerowie średniego szczebla (tj. niebędący członkami zarządu) mogą opłacać składki wyłącznie z działalności gospodarczej, a nie z kontraktu menadżerskiego.
SN wskazał przy tym, że ubezpieczenie z tytułu działalności gospodarczej zamiast kontraktu menedżerskiego jest możliwe także wówczas, gdy działalność jest świadczona wyłącznie na rzecz jednego podmiotu gospodarczego.