W zapadłych w ostatnich dniach października 2021 r. dwóch uchwałach Sądu Najwyższego – III CZP 42/20 oraz III CZP 43/20 Sąd Najwyższym podjął sporną w orzecznictwie sądów powszechnych kwestię możliwości uznania za abuzywną (niedozwoloną) klauzulę przewidującą pozaodsetkowe koszty kredytu konsumenckiego w wysokości nie przekraczającej maksymalnej ich wysokości wskazanej w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim.
W momencie zapadnięcia uchwał, w orzecznictwie sądowym istniały odrębne poglądy, według jednego trudno było uznać za sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interesy konsumenta postanowienia umów, które są zgodne z rozwiązaniami ustawowymi oraz które co należy podkreślić zostały wprowadzone w celu ochrony konsumentów przed lichwą. Odmienny pogląd opierał się na założeniu, że ustalenie w umowie pozaodetkowych kosztów kredytów mieszczących się w granicach o których mowa w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim nie wyłącza kontroli postanowienia umownego pod względem jego zgodności z innymi przepisami prawa materialnego w art. 3851 § 1 k.c.
Ostatecznie w obu powołanych powyżej uchwałach, Sąd Najwyższy opowiedział się za drugim z przytoczonych poglądów uznając, iż wynagrodzenie prowizyjne (prowizja) stanowiąca wynagrodzenie z tytułu udzielenia pożyczki, przewidziane w umowie pożyczki, do której zastosowanie mają przepisy ustawy o kredycie konsumenckim nie jest świadczeniem głównym wynikającym z umowy pożyczki, a tym samym podlega badaniu przez pryzmat abuzywności oraz że okoliczność, iż prowizja ta nie przekracza wysokości określonej w art. 36a ust. 1 i 2 ustawy o kredycie konsumenckim nie wyłącza oceny / badania czy postanowienia określające te koszty są niedozwolone.
Powyższe oznacza, iż konsument jest uprawniony do kwestionowania wysokości prowizji oraz innych pozaodsetkowych kosztów pożyczki nawet jeżeli koszty te mieszczą się w określonym ustawą limicie, zaś w przypadku podzielenia przez Sąd wątpliwości konsumenta co do abuzywnego charakteru określonych prowizji i opłaty z tytułu udzielania pożyczki, postanowienia te będąc uznane za abuzywne nie wiążą konsumenta od momentu zawarcia umowy pożyczki, a tym samym znacząco obniżają koszt pożyczki oraz zmniejszą pozostającą do spłaty kwotę zadłużenia.
