Niniejsze opracowanie stanowi kontynuację artykułu „Rozszerzenie ochrony konsumenckiej – nowelizacja prawa cywilnego cz. I” oraz prezentuje szersze omówienie poszczególnych instytucji prawa cywilnego i konsumenckiego jakie znajdą zastosowanie w określonych w poprzednim artykule transakcjach z udziałem przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą.
Klauzule abuzywne
Zgodnie z nowo dodanym art. 3855 k.c. przepisy art. 3851 – 3853 k.c. statuujące ochronę konsumencką w przypadku stosowania przez przedsiębiorcę niedozwolonych klauzul umownych znajdą zastosowanie wobec przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą w sytuacji, gdy zawiera on umowę niemającą dla niego charakteru zawodowego. Jednoosobowy przedsiębiorca będzie chroniony przed nieuzgodnionymi indywidualnie postanowieniami, które rażąco naruszają jego interesy, a takie klauzule podobnie jak w dotychczasowych regulacjach konsumenckich nie będą dla niego wiążące z mocy samego prawa od dnia zawarcia umowy.
Prawo odstąpienia od umowy w terminie 14 dni
Wraz ze zmianą ustawy o prawach konsumenta w oparciu o nowo dodany art. 38a tejże ustawy przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą zawierający umowę poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość, która nie ma charakteru zawodowego będzie na równi z konsumentem uprawniony do odstąpienia od takiej umowy w terminie 14 dni, bez podawania przyczyny. Na mocy nowej normy prawnej wszystkie regulacje związane z prawem odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa zawarte w rozdziale czwartym ustawy znajdą zastosowanie do przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Oznacza to, iż taki przedsiębiorca w sytuacji, gdy zawiera umowa niemającą charakteru zawodowego będzie mógł m.in. skorzystać z dłuższego terminu na złożenie oświadczenia o odstąpieniu pod warunkiem braku poinformowania go o takim uprawnieniu przez kontrahenta czy wraz z wygaśnięciem umowy wskutek odstąpienia od niej, wygasną również powiązane z tą umową umowy dodatkowe [regulacja art. 37 ustawy o prawach konsumenta]
Uprawnienia z tytułu rękojmi
Kolejną równie istotną zmianą, obowiązującą od dnia 1 stycznia 2021 r. jest rozszerzenie zastosowania instytucji rękojmi w brzmieniu przepisów kodeksu cywilnego na przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą o ile zawierana przez nich umowa nie ma charakteru czynności zawodowej.
Zgodnie z domyślnym stanem jaki regulują przepisy kodeksu cywilnego w art. 556 k.c. – art. 576 k.c. przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą będzie mógł m.in. żądać naprawy czy wymiany wadliwego towaru na nowy, jak również złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny wskutek istnienia wady, czy odstąpić od umowy. Sprzedający rozpatrujący reklamację przedsiębiorcy dla której podstawą jest reżim odpowiedzialność z tytułu rękojmi podobnie jak w przypadku konsumenta będzie zobowiązany do zajęcia stanowiska w przedmiocie zgłoszonego roszczenia w terminie 14 dni, pod rygorem uznania roszczenia za uzasadnione. Skutek w postaci uznania roszczenia za zasadne na gruncie rękojmi kodeksu cywilnego jest definitywny, a sprzedawca nie ma możliwości w trakcie procesu dowodzenia okoliczności przeciwnych.
Sprzedający zgodnie z ogólnymi przepisami regulującymi odpowiedzialność z tytułu rękojmi zobowiązany będzie także dokonać demontażu wadliwej rzeczy jak i montażu nowej lub naprawionej wolnej od wad rzeczy.
Warto również wskazać, iż w domyślnym określonym przez przepisy kodeksu cywilnego kształcie rękojmi, odpowiedzialnością z tytułu rękojmi objęte są również rzeczy używane.
Jednakże w przeciwieństwie do dwóch omówionych powyżej rozszerzeń uprawnień konsumenckich na przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą w sytuacji, gdy zawierają oni daną umowę, która nie ma charakteru zawodowego dla nich – na mocy wyłączenia zawartego w nowo dodanym art. 5564 k.c. który stanowi, iż zdania drugiego art. 558 § 1 k.c. nie stosuje się wobec przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą którzy zawierają umowę niemającą charakteru zawodowego – uprawnienia z tytułu rękojmi nadal będzie można zmodyfikować chociażby poprzez ich całkowite wyłączenie. Oznacza to, iż kontrahent jednoosobowego przedsiębiorcy, który zawiera daną umowę w celu niemającym dla niego charakteru zawodowego nadal będzie mógł ograniczyć czy nawet całkowicie wyłączyć udzielaną przedsiębiorcy ochronę z tytułu rękojmi – warunkiem tego jest jednak zawarcie odpowiednich postanowień w umowie czy też wzorcu umownym współkształtującym stosunek prawny.
Nowe regulacje wymagają od przedsiębiorców weryfikacji aktualnych regulaminów sprzedaży czy też świadczenia usług jak również OWU, OWS czy OWZ. W szczególności weryfikacji postanowień stosowanych wzorców umownych powinni dokonać przedsiębiorcy, którzy aktywnie prowadzą działalność gospodarczą w segmencie e – commerce, gdyż to ich dotyczą największe zmiany. Modyfikując stosowane wzorce umowne warto zastanowić się nad wyodrębnieniem trzeciej już – poza klasycznym przedsiębiorcą i konsumentem – kategorii klientów, którymi będą przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą zawierający umowę niemającą dla nich charakteru zawodowego. Pomocne w codziennym określeniu statusu kontrahenta prowadzącego działalność gospodarczą w formie jednoosobowej działalności gospodarczej może być odbieranie stosownego oświadczenia od tego podmiotu podczas zawierania transakcji.
Dostosowania do nowych regulacji prawnych mogą wymagać także stosowane przez przedsiębiorcę zawierającego umowy na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa formularze odstąpienia od umowy jak również klauzule informujące podmioty uprawnione o przysługującym im powyższym uprawnieniu.