Spis treści:
2. Czy prowizja za udzielenie kredytu przed terminem spłaty ulega obniżeniu ?
4. Żądanie przez konsumenta obniżenia wysokości prowizji od kredytu hipotecznego
Art. 39 Ustawy o kredycie hipotecznym
Artykuł 39 Ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami stanowi, iż w przypadku spłaty całości kredytu hipotecznego przed terminem określonym w umowie o kredyt hipoteczny całkowity koszt kredytu hipotecznego ulega obniżeniu o odsetki i inne koszty kredytu hipotecznego przypadające za okres, o który skrócono obowiązywanie tej umowy, chociażby konsument poniósł te koszty przed wcześniejszą spłatą kredytu. Przedmiotowy przepis stanowi implementację do polskiego porządku prawnego art. 25 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/17/UE z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie konsumenckich umów o kredyt związanych z nieruchomościami mieszkalnymi i zmieniającą dyrektywy 2008/48/WE i 2013/36/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 dalej: dyrektywa nr 2014/17/UE. Zgodnie z przywołanym przepisem dyrektywy nr 2014/17/UE, Państwa członkowskie zapewniają, by konsument miał prawo do pełnego lub częściowego wywiązania się ze swoich zobowiązań na mocy umowy o kredyt przed wygaśnięciem tej umowy. W takich przypadkach konsument jest uprawniony do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta, na którą składają się odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy.
Pytanie prawne Sądu Okręgowego o charakter prawny prowizji za udzielnie kredytu mieszkaniowego
Pytanie prawne w przedmiocie wykładni wskazanego powyższej przepisu art. 39 Ustawy o kredycie konsumenckim oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami skierował Sąd Okręgowy w Szczecinie zapytując Sąd Najwyższy „Czy prowizja za udzielenie kredytu mieszkaniowego jest kosztem dotyczącym całego okresu obowiązywania umowy, w który w przypadku spłaty kredytu przed terminem określonym w umowie ulega obniżeniu na podstawie art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (t.j. Dz.U.2020 r., poz. 1027) o okres, o który skrócono czas obowiązywania umowy, czy też kosztem, który nie dotyczy okresu obowiązywania umowy?”
Pytanie prejudycjalne przed TSUE
Sąd Najwyższy z udzieleniem odpowiedzi na postawione przez Sąd Okręgowy pytanie postanowił zaczekać do czasu rozstrzygnięcia przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej zagadnienia prawnego przedstawionego w sprawie C-555/21. Orzeczenie w tej sprawie zapadło w dniu 9 lutego 2023 r. Przedmiotem zapytania w tej sprawie było ustalenie czy zgodne z art. 25 ust. 1 dyrektywy 2014/17/UE dopuszczalne jest uregulowanie prawa krajowego które pozwala żądać konsumentowi proporcjonalnego obniżenia jedynie kosztów udzielenia kredytów których wysokość jest zależna od okresu obowiązywania umowy kredyty, wyłączając z tego prawa uprawnienie do żądania obniżenia kosztów których wysokość nie jest zależna od okresu kredytowania, w sytuacji gdy kredytobiorca skorzysta z prawa do częściowej lub całkowitej spłaty kredytu przed terminem.
Udzielając odpowiedzi TSUE stanął na stanowisko, iż dopuszczalne jest uregulowanie prawa konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty tego kredytu w ten sposób, że obejmuje ono wyłącznie odsetki i koszty, których wysokość jest zależna od okresu obowiązywania umowy o kredyt. Inaczej mówić prawo krajowe może nie zezwalać konsumentowi na żądanie obniżenia kosztów kredytu które są stałe niezależnie od okresu kredytowania.
Uchwała SN
W dniu 31 maja 2023 r. sygn. akt. III CZP 144/22 Sąd Najwyższy podjął uchwałę zgodnie z treścią której prowizja za udzielenie kredytu hipotecznego ulega obniżeniu na podstawie art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami, jeżeli jej wysokość jest zależna od okresu obowiązywania umowy. Tym samym Sąd Najwyższy opowiedział się za generalną zasadą dopuszczalności żądania przez konsumenta obniżenia wysokości prowizji od kredytu hipotecznego, jeżeli konsument spłaca kredyt przed terminem oraz wysokość tej prowizji uzależniona była od okresu obowiązywania umowy.