W odpowiedzi na wywołany ostatnimi wydarzeniami masowy napływ ludności z Ukrainy na terytorium naszego kraju, ustawodawca polski zdecydował się na wprowadzenie szeregu uproszczeń, które mają ułatwić egzystencję tych ludzi w polskich realiach. Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (zwana dalej: Specustawą) wprowadza m.in. zapowiadane wcześniej uproszczenia w zatrudnianiu obywateli Ukrainy w Polsce i legalizacji ich pobytu.
Legalny pobyt przez 18 miesięcy.
Specustawa gwarantuje obywatelom Ukrainy uciekającym przed wojną automatyczny legalny pobyt na terytorium Polski przez 18 miesięcy licząc od dnia 24 lutego 2022 r. – czyli do dnia 23 lipca 2023 r. Bez wniosków, bez odrębnych decyzji o zezwoleniu. Warunkami uznania pobytu w Polsce obywatela Ukrainy za legalny są:
- Opuszczenie terytorium Ukrainy 24 lutego 2022 r. lub później;
- Przybycie do Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy;
- Legalne przekroczenie granicy;
- Zgłoszenie zamiaru przebywania na terytorium Polski.
Powyższe nie dotyczy oczywiście osób, które już mają w Polsce zalegalizowany pobyt, np. poprzez uzyskanie pozwolenia na pobyt stały lub czasowy. Nie wyklucza to również możliwości ubiegania się następnie o taki pobyt, jeżeli obywatel Ukrainy chciałby zostać w Polsce dłużej. Wówczas przed upływem wskazanego okresu powinien jednak złożyć stosowny wniosek o odpowiednie zezwolenie.
Na tę chwilę nie wiadomo jednak, do kiedy będzie możliwe uzyskanie legalnego pobytu w tym trybie – ostatni dzień okresu, w którym wjazd będzie uprawniał do pobytu w Polsce, określi Rada Ministrów w rozporządzeniu, mając na uwadze liczbę imigrantów z Ukrainy, sytuację ludności cywilnej i perspektywy zakończenia działań wojennych.
Uproszczone zatrudnienie
W świetle przepisów Specustawy, obywatel Ukrainy przebywający legalnie w Polsce może zarejestrować się jako bezrobotny w polskim urzędzie pracy. A co, jeżeli pracę znajdzie? Uproszczone zasady w zakresie zatrudnienia odnoszą się jedynie do powierzenia wykonywania pracy, gdyż po ostatniej zmianie przepisów wydłużającej możliwość dopuszczalnej pracy na oświadczeniu do 24 miesięcy, uzyskiwanie zezwoleń na pracę dla obywateli Ukrainy traci na znaczeniu.
Powierzenie wykonywania pracy obywatelom Ukrainy
Cała procedura powierzenia wykonywania pracy będzie jeszcze łatwiejsza i jeszcze bardziej odformalizowana. Na podstawie przepisów Specustawy można bowiem powierzyć wykonywanie obywatelowi Ukrainy pracę bez uprzedniej rejestracji oświadczenia.
Do legalnego wykonywania pracy wystarczy wówczas, że pracodawca w terminie 14 dni od podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy zawiadomi właściwy powiatowy urząd pracy o takim powierzeniu. Co istotne, powiadomienia dokonuje się w formie elektronicznej, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego praca.gov.pl.
Należy jednak pamiętać, że opisana procedura dotyczy wyłącznie tych obywateli Ukrainy, którzy w chwili powierzenia pracy mają już podstawę legalnego pobytu. Powiadomienia.
Działalność gospodarcza obywatela Ukrainy na terytorium RP
Istotnym novum Specustawy jest przyznanie obywatelom Ukrainy posiadającym legalny pobyt w Polsce uprawnienia do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w naszym kraju – na takich samych zasadach jak obywatele Polski. Uprawnienie to jest jednak uzależnione od posiadania przez obywatela Ukrainy numeru PESEL i jest ściśle związane z okresem legalnego pobytu. Z chwilą, w której pobyt obywatela Ukrainy przestaje być legalny – osoba taka podlega wykreśleniu z CEIDG.
Kryzysowe rozwiązania na kryzysowe czasy
Trudno powiedzieć, ile będzie trwał konflikt zbrojny na Ukrainie i jak będzie wyglądała sytuacja na polskim rynku pracy w nadchodzącym czasie. Powyższe mechanizmy na pewno znacznie ułatwiają podejmowanie pracy w Polsce przez obywateli Ukrainy, a ze strony pracodawców: ułatwiają proces ich zatrudniania. Jednak abstrahując od kwestii ludzkiej solidarności i tego, że Ci ludzie naprawdę zasługują na pomoc – możliwe że polski rynek pracy czeka prawdziwa rewolucja – zobaczymy, czy na korzyść.