Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa jako czyn zabroniony

naruszenie tajemnicy

Przedsiębiorcy często spotykają się z problemem nielojalnego zachowania swoich byłych pracowników/współpracowników, polegającego na wykorzystaniu w swojej działalności konkurencyjnej informacji zdobytych podczas współpracy z poprzednim pracodawcą, stanowiących tajemnicę jego przedsiębiorstwa.

W przypadku naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa, poszkodowanemu przedsiębiorcy przysługują nie tylko cywilnoprawne środki ochrony. Działanie sprawcy może bowiem wypełniać również znamiona czynu zabronionego i rodzić odpowiedzialność karną sprawcy.

Podstawowym przepisem penalizującym zachowanie sprawcy jest art. 23 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (dalej: „u.z.n.k.:), ale warto również wskazać na art. 266 § 1 kodeksu karnego.

Zgodnie z art. 23 ust. 1 u.z.n.k., kto, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi w stosunku do przedsiębiorcy, ujawnia innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Jak wynika z powyższego warunkiem, odpowiedzialności sprawcy jest, aby był on obowiązany do zachowania tajemnicy przedsiębiorstwa w poufności. Obowiązek może wynikać z mocy samego prawa lub umowy, i zostać nałożony w drodze zawartej przez sprawcę z przedsiębiorcą umowy o pracę, umowy zlecenia lub umowy o dzieło, odrębnej umowy o zachowaniu poufności typu NDA (Non Disclosure Agreement) lub innej podobnej umowy.

Nadto, działanie sprawcy musi być bezprawne. Nie popełni on przestępstwa, jeżeli został zwolniony z obowiązku zachowania informacji w tajemnicy, został obowiązany do jej ujawnienia przez odpowiedni organ lub np. jeśli wszedł w dobrej wierze w posiadanie informacji stanowiącej tajemnicę przedsiębiorstwa.

Warunkiem odpowiedzialności sprawcy jest również to, by informacja stanowiła tajemnicę przedsiębiorstwa, a więc w sytuacji gdy nie określono zakresu informacji niepodlegających ujawnieniu, musi ona spełniać warunki określone w art. 11 ust. 2 u.z.n.k., a więc, generalnie rzecz ujmując, musi to być informacja nieujawniona dotychczas do wiadomości publicznej, posiadająca wartość gospodarczą, co do której przedsiębiorca podjął działania do zachowania jej w poufności.

Czynność sprawcy polega na ujawnieniu innej osobie tajemnicy przedsiębiorstwa lub wykorzystanie jej we własnej działalności gospodarczej. Jeżeli np. informacja była już wcześniej znana innej osobie, wówczas sprawca nie ponosi odpowiedzialności karnej na gruncie tego przepisu.

Kolejnym warunkiem odpowiedzialności sprawcy jest wyrządzenie poważnej szkody przedsiębiorcy w następstwie popełnienia czynu. Przyjmuje się, że chodzi zarówno o szkodę w aspekcie majątkowym, jak również niemajątkowym (np. utrata renomy), aczkolwiek najbardziej doniosły charakter ma szkoda majątkowa. Szkoda obejmuje zarówno poniesioną stratę i utracone korzyści lub wyłącznie poniesioną stratę. Szkoda musi być poważna, aczkolwiek ten termin nie został zdefiniowany. Przyjmuje się, iż każdorazowo należy odnosić ją do specyfiki danej sprawy, w tym do rozmiarów działalności gospodarczej prowadzonej przez poszkodowanego przedsiębiorcę.

Brak wystąpienia szkody nie wyklucza jednak zainicjowania postępowania karnego przeciwko sprawcy, bowiem można żądać przypisania sprawcy odpowiedzialności z art. 23 ust. 1 u.z.n.k. w postaci usiłowania. Nadto, w przypadku braku szkody, podstawą do wszczęcie postępowania karnego w stosunku do nielojalnego sprawcy może być art. 266 § 1 k.k., który nie wymaga wystąpienia szkody dla ukarania sprawcy za ujawnienie informacji wbrew przyjętemu na siebie zobowiązaniu.

Odnotowania wymaga regulacja zawarta w art. 23 ust. 2 u.z.n.k., która penalizuje ujawnienie innej osobie lub wykorzystanie we własnej działalności gospodarczej tajemnicy przedsiębiorstwa uzyskanej bezprawnie.

Natomiast art. 23 ust. 3 u.z.n.k. stanowi, że odpowiedzialność karną ponosi ten, kto ujawnia lub wykorzystuje informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, z którą zapoznał się, biorąc udział w rozprawie lub w innych czynnościach postępowania sądowego dotyczącego roszczeń z tytułu czynu nieuczciwej konkurencji polegającego na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa albo przez dostęp do akt takiego postępowania, jeżeli w postępowaniu tym została wyłączona jawność rozprawy.

Warunkiem zainicjowania postępowania karnego przeciwko sprawcy jest złożenie przez pokrzywdzonego wniosku o ściganie na Policji lub bezpośrednio do Prokuratury.

Jak wynika z powyższego, przedsiębiorca narażony lub dotknięty szkodą na skutek ujawnienia lub wykorzystania we własnej działalności przez inną osobę tajemnicy jego przedsiębiorstwa, nie jest pozbawiony ochrony, a arsenał jego uprawnień obejmuje również możliwość pociągnięcia sprawcy do odpowiedzialności karnej. Przytoczona regulacja powinna również odnieść prewencyjny skutek wobec potencjalnego sprawcy.