Nazwa „mleko” oraz nazwy przetworów mlecznych – serwetka, śmietanka, masło, maślanka i jogurt są nazwami wyłącznie zastrzeżonymi dla przetworów mlecznych pochodzenia zwierzęcego – tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Wyroku z dnia 14 czerwca 2017 r. sygn. akt. C‑422/16.
Postawione przed TSUE pytanie prejudycjalne było wyniknęło z następującego stanu faktycznego:
Niemiecka spółka wprowadzała do obrotu żywność wegetariańską i wegańską. Wyroby te produkowane były wyłącznie ze składników roślinnego pochodzenia. Spółka promowała i dystrybuowała produkty m.in. pod nazwą „masło z tofu” „serek roślny” czy „Veggie – Cheese”.
Spółka została zaskarżona do sądu przez niemieckie stowarzyszenie którego celem jest m.in. zwalczanie nieuczciwej konkurencji, żądając zaprzestania szkodliwych praktyk szkodzących konkurencji i konsumentom.
Spółka podniosła, iż stosowane przez nią reklama wyrobów roślinnych nosząca wyżej wskazane nazwy nie narusza przepisów prawa Unii, ponieważ pojęcia te uległy w ostatnich latach zmianie w postrzeganiu ich przez konsumentów, a także, iż nie posługuje się ona nazwami takimi jak „masło” czy „cream” w sposób wyizolowany, ale zawsze w połączeniu z innymi pojęciami odsyłającymi do roślinnego pochodzenia danego produktu jak np. – „masło z tofu” czy „rice spray cream”.
W powyższym stanie faktycznym Sąd odsyłający postawił następujące pytania prejudycjalne:
- Czy art. 78 ust. 2 rozporządzenia nr 1308/2013 należy interpretować w ten sposób, że definicje, oznaczenia i opisy handlowe w rozumieniu załącznika VII nie muszą spełniać odpowiednich wymogów tego załącznika, w wypadku gdy odpowiednie definicje, oznaczenia i opisy handlowe są uzupełnione dodatkiem stanowiącym wyjaśnienie względnie opis (jak np. »masło z tofu« dla produktu czysto roślinnego)?
- Czy pkt 1 części III załącznika VII do rozporządzenia nr 1308/2013 należy rozumieć w ten sposób, że pojęcie »mleka« oznacza wyłącznie zwykłą wydzielinę z wymion – bez żadnych dodatków ani niepoddaną ekstrakcji – otrzymywaną z co najmniej jednego doju albo że pojęcie »mleka« może – w danym wypadku przy dodaniu pojęć wyjaśniających, takich jak »mleko sojowe« – być także wykorzystywane w odniesieniu do produktów roślinnych (wegańskich) przy ich wprowadzaniu do obrotu?
- Czy pkt 2 części III załącznika VII do rozporządzenia nr 1308/2013 w związku z art. 78 tego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że wymienione szczegółowo w pkt 2 lit. a) oznaczenia, a w szczególności »serwatka«, »śmietana« [„Rahm« w języku niemieckim], »masło«, »maślanka«, »ser«, »jogurt« albo pojęcie »śmietanki« [»Sahne« w języku niemieckim] itd., są wyłącznie zastrzeżone dla przetworów mlecznych albo czy w zakres przedmiotowy pkt 2 części III załącznika VII do rozporządzenia nr 1308/2013 mogą również wchodzić czysto wegetariańskie/wegańskie produkty, które zostały wytworzone bez mleka (pochodzenia zwierzęcego)?”
Postawione pytania prejudycjalne kontentowały się na ustaleniu sposobu wykładni art. 78 ust. 2 i części III załącznika VII do rozporządzenia nr 1308/2013, a mianowicie czy stoi on na przeszkodzie temu aby nazwa „mleko” oraz inne wymienione w rozporządzeniu nazwy zastrzeżone dla przetworów mlecznych były stosowane do oznaczenia – dla celów wprowadzenia do obrotu lub reklamy wyrobów wyłączenie roślinnego pochodzenia, nawet jeżeli nazwy te są uzupełnione wyjaśnieniem lub opisem wskazującym na roślinne pochodzenia danego produktu.
TSUE jednoznacznie wskazał, iż nazwa „mleko” co do zasady nie może być zgodnie z prawem stosowana do oznaczenia wyrobów wyłącznie roślinnego pochodzenia skoro zgodnie z przepisami tego rozporządzenia nazwa ta jest zastrzeżona wyłączenie dla „zwykłej wydzieliny z wymion bez żadnych dodatków ani nie poddanej ekstrakcji otrzymanej z co najmniej jednego doju”, przy czym nazwa ta została dopuszczona także do mleka przetworzonego bez zmiany składu lub do mleka którego zawartość tłuszczu została znormalizowana. Nadto, nazwa ta może być stosowana w połączeniu z wyrazem lub wyrazami oznaczającymi typ, klasę jakości, pochodzenie lub przeznaczanie takiego mleka lub opisującymi technologiczny proces jego przetworzenia lub zmianę składu, której zostało ono poddane pod warunkiem, że zmiana ta jest ograniczona do oddania lub usunięcia naturalnych składników mleka.
Z brzmienia przepisów rozporządzenia wynika, że wzmianki stanowiące wyjaśnienie lub opis mające na celu wskazanie pochodzenia roślinnego danego produktu takiej jak „z soi” czy z „tofu” nie wchodzą w zakres pojąć które zgodnie z rozporządzeniem mogą być stosowane łącznie z nazwą „mleko”.
Analogicznie kształtuje się sytuacja środków spożywczych stanowiących przetwory mleczne – które zgodnie z przepisami rozporządzenia oznaczają produkty uzyskiwane wyłącznie z mleka, przez co należy rozumieć, że możliwe jest dodanie do nich substancji koniecznych do ich wytworzenia, pod warunkiem, że substancje te nie są używane do zastąpienia – w całości lub częściowo – jakichkolwiek naturalnych składników mleka. Dodatkowo wyłącznie dla przetworów mlecznych zastrzeżone są następujące nazwy (dotyczy to każdego etapu wprowadzania produktu do obrotu) „serwatka”, „śmietanka”, „masło”, „maślanka”, „jogurt”. W konsekwencji nazwy te nie mogą być stosowane do produktów wyłącznie roślinnego pochodzenia, skoro produkty takie z definicji nie zawierają żadnego składnika mleka.