Spis treści:
1. Jaki jest zakres obowiązku informacyjnego banków w przedmiocie zasad ustalania wysokości wskaźnika referencyjnego służącego ustaleniu wysokości zmiennych stóp procentowych?
2.Stanowisko TSUE w sprawie zakresu obowiązku informacyjnego banków
W zawisłym przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytaniu prejudycjalnym postawionym przez sąd pierwszej instancji nr 17 w Palma de Mallorca (Hiszpania) w sprawie o sygn. akt. C-265/22 wystąpiła interesująca, mogąca mieć i na gruncie polskich kredytów hipotecznych kwestia zakresu obowiązku informacyjnego banków w przedmiocie zasad ustalania wysokości wskaźnika referencyjnego służącego ustaleniu wysokości zmiennych stóp procentowych.
Stan faktyczny
Kredytobiorcy zawarli umowę kredytu hipotecznego oprocentowanego według zmiennej stopu procentowej. Stopą referencyjną w tym przypadku był IRPH instytucji kredytowych, zdefiniowany jako prosta średnia ze średnich ważonych stóp procentowych dla głównych transakcji dotyczących kredytów hipotecznych udzielanych na okres co najmniej trzech lat na zakup lokali mieszkalnych na warunkach rynkowych. Oprocentowanie wynosi stopę referencyjną powiększoną o 0,20 punktu procentowego.
W ocenie kredytobiorców powyższy sposób ustalania zmiennego oprocentowania wprowadzał ich w błąd, gdyż wydawał się on korzystniejszy niż Euribor, który nawet gdyby był powiększony o 2 punkty procentowe byłby dla nich korzystniejszych.
Argumentacja banku wskazywała na fakt, iż IRPH jest oficjalnym, publicznie dostępnym wskaźnikiem, zatem nie było przeszkód, aby konsument znał i rozumiał znaczenie tego wskaźnika dla zawartej umowy. Cechy IRPH zostały określone w preambule okólnika 5/1994 wydanego przez Banco de España (bank Hiszpanii), o treści którego bank nie poinformował kredytobiorców.
Stanowisko Trybunału
W wyroku z dnia 13 lipca 2023 r. C-265/22 TSUE ponownie podkreślił, iż art. 4 ust. 2 i art. 5 Dyrektywy 93/13 wymaga, aby warunki umowne określone z konsumentem były przejrzyste, a obowiązkiem przedsiębiorcy jest poinformowanie konsumenta przed zawarciem umowy o warunkach umownych i skutkach określonych postanowień, gdyż to na podstawie tych informacji konsument podejmuje decyzję czy zamierza związać się warunkami umownymi sformułowanymi przez przedsiębiorcę. Wymóg udzielenia konsumentowi dostatecznych informacji zdaniem Trybunału musi podlegać wykładni rozszerzającej.
Trybunał mając na względzie wymóg wyrażenia warunków umownego prostym i zrozumiałem językiem wskazał, iż do oceny sądu krajowego będzie należeć ocena czy odesłanie konsumenta do okólnika publicznie dostępnego, była dostatecznie łatwo dostępną dla konsumenta informacją, aby uznać, iż konsument ten został dostatecznie poinformowany o warunkach stopy referencyjnej oraz jej cechach.
W rezultacie uznać należy, iż TSUE uznał, iż wskaźnik referencyjny służący do ustalania stopy oprocentowania może być klauzulą abuzywną o ile konsumenci nie zostali dostatecznie poinformowali przez przedsiębiorcę o sposobie ustalania tego wskaźnika lub też informacje jego dotyczące chociaż publicznie dostępne nie są łatwo dostępne dla przeciętnego, dostatecznie rozważnego konsumenta.