Województwo lubelskie jest jednym ze słabiej rozwiniętych regionów Polski, który w najbliższych latach będzie musiał sprostać wielu wyzwaniom rozwojowym, do których należą między innymi:
- transformacja gospodarki służąca poprawie konkurencyjności firm województwa lubelskiego oraz tworzeniu nowych miejsc pracy, w tym w szczególności należących do sektora MŚP, wspieranie ożywienia gospodarczego i łagodzenie skutków pandemii COVID-19 oraz zmiana struktury gospodarczej regionu polegająca na zmniejszeniu udziału zatrudnionych w rolnictwie,
- budowanie trwałych przewag konkurencyjnych województwa w oparciu o wykorzystanie potencjału badawczo-rozwojowego i transfer technologii z ośrodków naukowych do biznesu oraz koncentrację środków na inteligentnych specjalizacjach regionu,
- wykorzystanie szans płynących z cyfryzacji dla obywateli, przedsiębiorców oraz sektora publicznego,
- zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska, zapewniające ich zachowanie dla przyszłych pokoleń́ oraz wzrost odporności województwa na zmiany klimatyczne mogące wywoływać́ zjawiska niepożądane, takie jak klęski żywiołowe,
- wykorzystanie posiadanych zasobów dla zapewnienia zdywersyfikowanych, stabilnych i bezpiecznych dostaw taniej energii, przy zachowaniu wymogów ochrony środowiska oraz racjonalizacja zużycia energii.
W związku z założeniami strategicznymi oraz w odpowiedzi na zidentyfikowane wyzwania rozwojowe za cel główny Programu przyjęto Wzmocnienie i efektywne wykorzystanie gospodarczych i społecznych potencjałów regionu, sprzyjające zintegrowanemu, zrównoważonemu i inteligentnemu rozwojowi województwa lubelskiego, ukierunkowanemu na wysoką jakość́ życia i bezpieczeństwo jego mieszkańców.
Cel główny zostanie osiągnięty przez interwencję w ramach 10 Priorytetów obejmujących 5 celów polityki pakietu legislacyjnego UE.
- Badania naukowe i innowacje.
Interwencja Programu w ramach P1 Badania naukowe i innowacje zostanie ukierunkowana na wsparcie potencjału intelektualnego oraz rozwoju infrastruktury badawczo-rozwojowej organizacji badawczych i przedsiębiorstw, zwiększeniu współpracy pomiędzy nimi, a w szczególności na zintensyfikowaniu transferu technologii z ośrodków naukowych do biznesu oraz wdrożenie wyników prac B+R i innowacji przez przedsiębiorstwa. Wspierany będzie również̇ PPO na rzecz inteligentnej specjalizacji pozwalający na koncentrację zasobów w branżach i technologiach o najwyższym potencjale społecznym i ekonomicznym. Przewidziano również działania zmierzające do wzmacniania potencjału ośrodków innowacji i inkubatorów przedsiębiorczości oraz wspierania rozwoju nowych i istniejących powiązań klastrowych.
- Transformacja cyfrowa i gospodarcza regionu.
Planowana interwencja w ramach P2 Transformacja gospodarcza i cyfrowa regionu przewiduje dalsze stymulowanie rozwoju oraz wspieranie produktywności i konkurencyjności MŚP poprzez wsparcie działalności nowopowstałych oraz funkcjonujących przedsiębiorstw, w szczególności tworzących nowe lub udoskonalone produkty, usługi i technologie oraz ułatwienie dostępu do prorozwojowych usług dla MŚP. Interwencja zostanie skierowana również̇ na zbrojenie terenów inwestycyjnych, uruchomienie potencjału podmiotów należących do regionalnych struktur wspierania i rozwoju przedsiębiorczości oraz stymulowanie zdolności proeksportowych przedsiębiorstw, poprzez kompleksowe wsparcie promocji oferty MŚP oraz ich internacjonalizację. W celu zwiększenia podaży, podnoszenia jakości e-usług sektora publicznego oraz cyfryzacji i większej dostępności danych publicznych planowane wsparcie zostanie ukierunkowane na dalszy rozwój elektronicznych usług publicznych na poziomie regionalnym i lokalnym, digitalizację i udostepnienie zasobów pozostających w dyspozycji rożnych podmiotów publicznych i niepublicznych oraz podnoszenie kompetencji cyfrowych społeczeństwa. Realizowane będą̨ również̇ działania zwiększające zaawansowanie cyfrowe sektora przedsiębiorstw, w tym dotyczące rozwoju produktów i usług opartych na TIK. Do planowania działań́ wykorzystane zostały zarówno wyniki prac własnych prowadzonych przez Lubelskie Centrum Badań nad Innowacyjnością̨ (analiza zagadnień́ szczegółowych w ramach obszarów RSI, synteza rekomendacji z projektów międzynarodowych dotyczących RSI), jak i diagnoza regionalnego systemu innowacji oraz związane z nią̨ rekomendacje zawarte w raportach z badań: Analiza wyzwań́, w tym wąskich gardeł w dyfuzji innowacji województwa lubelskiego oraz Strategiczne kierunki rozwoju gospodarczego województwa lubelskiego w kontekście Regionalnej Strategii Innowacji. Sformułowane w ww. badaniach i opracowaniach rekomendacje w dużej części odnosiły się̨ do prowadzenia procesu PPO i zostały wykorzystane przy opracowaniu modelu PPO w ramach aktualizowanej RSI.
- Środowisko i klimat.
Interwencja w ramach P3 Ochrona zasobów środowiska i klimatu będzie ukierunkowana na rozwijanie zrównoważonej gospodarki wodnej, poprzez inwestowanie w zwiększenie dostępności i efektywności sieci wodno-kanalizacyjnej (w szczególności na terenach wiejskich, terenach atrakcyjnych turystycznie i obszarach prawnie chronionych). Wsparcie zostanie ukierunkowane również̇ na poprawę̨ bezpieczeństwa publicznego m.in. poprzez rozwijanie systemów prognozowania i ostrzegania środowiskowego oraz wzmocnienie potencjału systemu ratownictwa i reagowania na zjawiska ekstremalne. Podejmowane działania zostaną̨ wsparte poprzez edukację w zakresie kwestii klimatycznych oraz ochrony zasobów wodnych. W zakresie wspierania przechodzenia na gospodarkę̨ o obiegu zamkniętym, realizowane będą̨ kompleksowe projekty dotyczące infrastruktury usprawniającej gospodarkę̨ odpadami. W celu minimalizacji negatywnych skutków zdrowotnych dla mieszkańców województwa kontynuowane będzie wsparcie usuwania i unieszkodliwiania wyrobów zawierających azbest. Zaplanowano również̇ wsparcie budowy instalacji do unieszkodliwiania odpadów medycznych. Wsparcie uzyskają̨ przedsięwzięcia zwiększające potencjał przyrodniczy regionu przez działania bezpośrednio związane z ochroną zagrożonych wyginięciem oraz rzadkich gatunków i siedlisk przyrodniczych, opracowaniem i wdrażaniem planów ochrony dla obszarów chronionych oraz inwestycje w zakresie budowy i rozwoju ośrodków ochrony różnorodności biologicznej. Wsparcie dotyczyć́ będzie również̇ działań́ w zakresie dostosowania do zmian klimatu poprzez rozwój infrastruktury łagodzącej skutki zjawisk katastrofalnych jak również̇ poprawę̨ retencjonowania wód opadowych jak i roztopowych oraz promowanie małej retencji. W celu ograniczenia antropopresji i degradacji środowiska zaplanowano realizację projektów w zakresie rozwoju infrastruktury mającej na celu ukierunkowanie ruchu turystycznego oraz przebudowy i doposażenia ośrodków edukacji ekologicznej.
- Efektywne wykorzystanie energii.
W ramach P4 Efektywne wykorzystanie energii wspierana będzie budowa i rozbudowa instalacji odnawialnych źródeł energii wraz z infrastrukturą niezbędną do uzyskania przyłącza do sieci dla jednostki wytwórczej, w tym energetyki rozproszonej wraz z magazynami energii/ciepła. Ponadto, w celu redukcji emisji zanieczyszczeń́ do powietrza w regionie oraz w celu ograniczenia zjawiska ubóstwa energetycznego podejmowane będą̨ kompleksowe działania zwiększające efektywność́ energetyczną w budynkach użyteczności publicznej, budynkach mieszkalnych oraz w przedsiębiorstwach wraz z wymianą źródeł ciepła. Znaczącą̨ rolę odgrywać́ będą̨ inwestycje w lokalne systemy ciepłownicze/chłodnicze, w tym modernizacja już̇ istniejących, skutkujące ograniczeniem niskiej emisji oraz poprawą bezpieczeństwa dostaw energii cieplnej i chłodu. Jako elementy projektu, planowane są̨ także działania mające na celu podnoszenie świadomości mieszkańców i przedsiębiorców w zakresie efektywności energetycznej i wykorzystania OZE. Realizowane będą̨ również̇ projekty dotyczące budowy i przebudowy energooszczędnego oświetlenia ulicznego. Interwencja zostanie również̇ skierowana na działania przyczyniające się̨ do rozwoju transportu niskoemisyjnego na obszarach miejskich, poprzez wsparcie zbiorowej i indywidualnej mobilności o niskiej lub zerowej emisyjności. Realizowane będą̨ m.in. projekty w zakresie infrastruktury i taboru niskoemisyjnego transportu publicznego oraz wdrażania nowoczesnych systemów zarządzania ruchem, a także projekty dotyczące rozwoju infrastruktury dla ruchu niezmotoryzowanego.
- Zrównoważony system transportu.
W ramach P5 Zrównoważony system transportu wsparciem zostanie objęta infrastruktura drogowa na obszarze województwa, poprawiająca dostępność́ i spójność́ sieci transportowej regionu oraz ułatwiająca dostęp do sieci TEN-T, a także przyczyniająca się̨ do zwiększenia bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz zmniejszenia emisji zanieczyszczeń́ z pojazdów. Ponadto, w celu powiązania obszarów peryferyjnych z lokalnymi/regionalnymi centrami wzrostu, planowane są̨ działania wspierające rozwój pasażerskiego transportu zbiorowego i jego infrastruktury oraz unowocześnienie taboru (drogowe przewozy subregionie). Interwencja zostanie również̇ skierowana na poprawę̨ dostępności kolejowej w regionie, co przyczyni się̨ do zwiększenia konkurencyjności tej gałęzi transportu, zarówno w ruchu pasażerskim, jak i towarowym. W rezultacie nastąpi poprawa warunków ruchu na drogach, w tym wzrost bezpieczeństwa ruchu, skrócenie czasu podroży, tym samym zwiększy się̨ mobilność́ mieszkańców. Usprawnienie połączeń́ transportowych pozytywnie wpłynie na wzrost atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej województwa lubelskiego.