9 marca, 2021 / Prawo /

W ciągu najbliższych tygodni rząd ma przedstawić projekt ustawy o fundacji rodzinnej. Jest to zupełnie nowy wehikuł prawny na gruncie polskiego prawa, natomiast w wielu krajach stanowi podstawowy element planowania sukcesji rodzinnej majątku. Fundacja rodzinna może stać się właścicielem przedsiębiorstwa, udziałów w spółach, papierów wartościowych, a także nieruchomości i ruchomości. Zysk wypracowany przez majątek należący do fundacji rodzinnej przeznacza się na potrzeby rodziny. Dzięki temu można pogodzić dwie ważne sfery: biznesu i życia prywatnego.

Obecnie często właściciele firm decydują się darować albo przekazać w spadku swoje przedsiębiorstwo wybranej osobie albo osobom. Zapewnia to jednak sukcesję tylko w drugim pokoleniu. Nie ma to natomiast wpływu na dalszą przyszłość przedsiębiorstwa i zgromadzonego dzięki niemu majątkowi. Niekiedy właściciele decydują się na sprzedaż przedsiębiorstwa nabywcy spoza rodziny, co prawda zapewnia środki pieniężne na jakiś czas, ale za cenę utraty rodzinnego charakteru przedsiębiorstwa. W przypadku udziałów w spółach osobowych dochodzi jeszcze jeden istotny aspekt ograniczeń w swobodzie dysponowania udziałem w spółce. Zmiana wspólnika jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy umowa spółki to przewiduje i wspólnicy wyrażą zgodę na nowego wspólnika. Sukcesję mogą więc zablokować inni wspólnicy.

Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii przedstawiło najważniejsze założenia przyszłego projektu ustawy o fundacji rodzinnej, z których wynika, że:

  • polska fundacja rodzinna, wzorem innych rozwiązań znanych w Europie, byłaby osobą prawną. Jej siedziba musiałaby znajdować się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
  • celem działalności fundacji rodzinnej mogłoby być zarządzanie majątkiem i jego ochrona, zgodnie z wolą określoną przez fundatora w statucie, w tym zapewnienie środków dla grupy wskazanych przez fundatora beneficjentów;
  • fundacja rodzinna mogłaby być tworzone na czas określony albo na czas nieokreślony. Decyzja w tym zakresie mogłaby pozostawać w gestii fundatora i jego planów sukcesyjnych;
  • Dla utworzenia fundacji rodzinnej konieczne byłoby sporządzenie przez notariusza aktu założycielskiego albo testamentu, obejmującego oświadczenie o utworzeniu fundacji rodzinnej. W przypadku, gdy fundacja rodzinna byłaby tworzona na podstawie testamentu, fundator określałby w nim członków rady rodzinnej;
  • Krąg beneficjentów fundacji rodzinnej oraz zakres ich uprawnień powinien być ustalany przez fundatora.

Ponadto rozważa się jeden z dwóch modeli opodatkowania funkcjonujący w innych krajach: od czynności stanowiącej przysporzenie dla fundacji rodzinnej przy jednoczesnym zwolnieniu od podatku beneficjentów, albo od czynności stanowiącej przysporzenie dla beneficjenta fundacji rodzinnej przy jednoczesnym zwolnieniu od podatku dochodów fundacji.