Spis treści:
1. Jak brzmi norma art. 115 kodeksu cywilnego?
2. Jakie stanowisko prezentuje koncepcja I?
3. Jakie stanowisko prezentuje koncepcja II?
4. Jakie stanowisko zajął Sąd Najwyższy?
Do terminów biegu przedawnienia nie stosuje się art. 115 k.c. – Uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego
Jak brzmi norma art. 115 kodeksu cywilnego?
Norma art. 115 kodeksu cywilnego określa zasady obliczania terminu do dokonania określonej czynności prawnej. Zgodnie z treścią tego przepisu w przypadku gdy termin do wykonania określonej czynności przypada na dzień ustawowo wolny od prac lub na sobotę termin realizacji określonej czynności upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą.
Postanowieniem z dnia 7 lutego 2023 r. o sygn. akt. II CSKP 1946/22 Sąd Najwyższy przedstawił do rozstrzygnięcia składowi powiększonemu Sądu Najwyższego następujące zagadnienie prawne Czy art. 115 k.c. stosuje się do biegu przedawnienia?
W doktrynie i orzecznictwie zarysowały się dwie koncepcje.
Jakie stanowisko prezentuje koncepcja I?
Według pierwszej koncepcji art. 115 k.c. ma zastosowanie także do liczenia terminów przedawnienia. Pogląd ten był reprezentowany przez Sąd II instancji w sprawie na kanwie której zostało sformułowane zagadnienie prawne.
Zwolennicy tego poglądu wskazywali, iż umiejscowienie tego przepisu w ogólnych regulacjach dotyczących terminu wskazuje iż powinien on mieć zastosowanie do biegu terminu przedawnienia. Drugim argumentem zwolenników tego poglądu było wskazanie, iż w przepisach regulujących problematykę przedawnienia, do nowelizacji z roku 2017 r., nie było odrębnych reguł dotyczących sposobu obliczania terminów, a więc reguły określone w art. 110 – 116 k.c. powinny mieć zastosowanie także do terminów przedawnienia.
Jakie stanowisko prezentuje koncepcja II?
Zwolennicy drugiego poglądu wskazywali, iż samo przedawnienie nie jest czynnością o której mowa w art. 115 k.c. Przez pryzmat art. 115 k.c. ocenie może podlegać jedynie czynność procesowa np. wniesienia powództwa, a nie samego przedawnienia.
Kolejno zwolennicy tego poglądu wskazywali na brak możliwości zmiany terminu przedawnienia poprzez czynność prawną. Według tego poglądu art. 115 k.c. nie może mieć zastosowania do terminu przedawnienia, również tego powodu, iż nie jest on terminem końcowym w rozumieniu art. 116 § 2 k.c. z upływem, którego ustają skutki prawne określonej czynności lecz terminem początkowym w myśl art. 116 § 1 k.c.
O prawidłowości drugiej koncepcji ma również przemawiać nowelizacja art. 118 k.c. zgodnie z którym po zmianie tego przepisu ustawodawca uregulował wprost kwestię końca upływu terminu przedawnienia określając ten termin na ostatni dzień roku kalendarzowego.
Jakie stanowisko zajął Sąd Najwyższy?
W uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego zapadłej w dniu 22 maja 2024 r. sygn. akt. III CZP 21/23 Sąd Najwyższy opowiedział się za drugim z poglądów uznając, iż art. 115 k.c. nie ma zastosowania do upływu terminu przedawnienia.
Za przyjęciem tego poglądu Sąd Najwyższy wskazał, iż:
- Wykładnia art. 118 k.c. musi być dokonywania ściśle, co wynika z natury przedawnienia i jego roli w systemie prawa;
- 115 k.c. dotyczy wyłącznie terminów zastrzeżonych dla dokonania określonych czynności, zaś przedawnienie jest konsekwencją bezczynności wierzyciela i następuje ex lege z upływem terminu określonego przepisami prawa;
- Dopuszczenie stosowania art. 115 k.c. do terminów przedawnienia skutkowałoby przedłużaniem terminów których upływ następuje w sobotę lub dzień wolny od pracy, a nie istnieją żadne powody do uprzywilejowania tych dni;
- Reguła art. 118 zd. 2 k.c. określająca ostatni dzień roku jako termin przedawnienia ma zastosowanie niezależnie od tego czy termin ten wypada w sobotę czy inny dzień wolny od pracy, ustawodawca nie wprowadził w tym zakresie żadnego wyjątku.
