Czy złożenie przez wierzyciela wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika przerywa bieg przedawnienia?

ogłoszenie upadłości

Celem postępowania upadłościowego jest m.in. uregulowanie zasad wspólnego dochodzenia roszczeń wierzycieli od niewypłacalnych dłużników będących przedsiębiorcami, zgodnie z zasadami prawa upadłościowego. Art. 2 Prawa upadłościowego stanowi, że postępowanie upadłościowe należy przede wszystkim prowadzić tak, aby roszczenia wierzycieli mogły zostać zaspokojone w jak najwyższym stopniu.

W związku z okolicznością, iż roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu, z punktu widzenia wierzyciela istotne jest rozstrzygnięcie, czy podejmowane przez niego czynności doprowadzą do przerwania biegu przedawnienia jego roszczenia. Zaznaczam, że w doktrynie oraz w orzecznictwie nie zostało definitywnie rozstrzygnięte, czy skutek w postaci przerwania biegu przedawnienia nastąpi w związku ze złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika.

Art. 123 § 1 pkt 1 Kodeksu cywilnego w uproszczeniu stanowi, że bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia.

W sytuacji, gdy po stronie wierzyciela zachodzi legitymacja czynna, po stronie dłużnika legitymacja bierna, zostały spełnione przesłanki z art. 10 i 11 Prawa upadłościowego, tj. niewypłacalność dłużnika, a nie zachodzą przesłanki negatywne wskazane w art. 12a i następnych Prawa upadłościowego, zainicjowanie postępowania upadłościowego może być bardziej racjonalne niż wytoczenie powództwa o zapłatę i wszczęcie bezskutecznej egzekucji.

Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 5.06.2018 r., VII AGa 1312/18, akcentując cel postępowania upadłościowego zważył, że istotą wniosku o ogłoszenie upadłości nie jest wdawanie się w spór z dłużnikiem, ale uzyskanie kwot należnych wierzycielom. Spełnia to wymóg dochodzenia roszczenia. Co istotne, w razie trwałej niewypłacalności dłużnika wierzyciel nie ma innej skutecznej drogi zaspokojenia, bowiem gdy zachodzą podstawy ogłoszenia upadłości, właściwą drogą zaspokojenia jest wyłącznie tryb przewidziany prawem upadłościowym.

Wcześniej doniosły głos w sprawie zabrał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6.10.2004 r., I CK 71/04, wskazując, że celem wierzyciela występującego z wnioskiem nie jest przecież wyłącznie ogłoszenie upadłości dłużnika, gdyż samo ogłoszenie upadłości dłużnika nic wierzycielowi nie daje. Jest to jednak instrument umożliwiający kontynuowanie postępowania upadłościowego dla osiągnięcia jego zasadniczego celu. Po ogłoszeniu upadłości wszyscy wierzyciele nabędą prawa zgłaszania wierzytelności przeciwko dłużnikowi, co nie wyklucza bezpośredniości celu jakim jest dochodzenie roszczenia i zaspokojenie po stronie wierzyciela składającego wniosek o ogłoszenie upadłości.

Powyżej przytoczone wyroki potwierdzają wystąpienie skutku w postaci przerwania biegu przedawnienia.

Są jednak głosy przeciwne, iż nie przerywa biegu przedawnienia wniosek wierzyciela o ogłoszenie upadłości dłużnika – art. 20 pr. upadł., gdyż nie zmierza bezpośrednio do dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia ani zabezpieczenia roszczenia (zob. P. Machnikowski, w: Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. E. Gniewka, Warszawa 2017, pkt 3 do art. 123).

Reasumując, pogląd iż złożenie przez wierzyciela wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika przerywa bieg przedawnienia roszczenia jest obecny w orzecznictwie, aczkolwiek istnieją głosy przeciwne, czego należy być świadomym. Istotne jest, by była to czynność podjęta bezpośrednio w celu dochodzenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Warto również pamiętać jako wierzyciel, aby we wniosku precyzyjnie oznaczyć swoją wierzytelność.