Wniosek Rzecznika Finansowego o podjęcie uchwały mającej na celu rozstrzygnięcie rozbieżności w wykładni przepisów prawa
W dniu 12 grudnia 2023 r. Rzecznik Finansowy wystąpił do Sądu Najwyższego z wnioskiem o podjęcie uchwały mającej na celu rozstrzygnięcie istniejących w orzecznictwie sądów rozbieżności w wykładni przepisów prawa, mającej na celu ustalenie odpowiedzi na poniższe pytanie:
Czy w przypadku wyrządzenia szkody w pojeździe mechanicznym, stanowiącej szkodę częściową, gdy przed ustaleniem wysokości odszkodowania naprawa stała się niemożliwa w wyniku następczych działań poszkodowanego, co ma miejsce np. w razie zbycia pojazdu w stanie uszkodzonym lub jego uprzedniego naprawienia, odszkodowanie należne poszkodowanemu w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego powinno być ustalone jako równowartość hipotetycznie określonych kosztów przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego?
Celem tak postawionego pytania było ustalenie czy dopuszczalne jest uwzględnienie rabatów / upustów na usługi naprawcze, części i materiały służące do naprawy pojazdu mechanicznego w ramach odszkodowania z obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.
Uchwała SN III CZP 142/22
W dniu 8 maja 2024 r. Sąd Najwyższy na wskazane powyżej pytanie podjął uchwałę w składzie 7 sędziów SN o następującej treści:
- Jeżeli poszkodowany poniósł już koszty naprawy pojazdu lub zobowiązał się do ich poniesienia, wysokość odszkodowania z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych powinna odpowiadać tym kosztom, chyba że w danych okolicznościach są one oczywiście nieuzasadnione; wysokość odszkodowania nie zależy od ulg i rabatów możliwych do uzyskania przez poszkodowanego od podmiotów współpracujących z ubezpieczycielem.
- Jeżeli poszkodowany nie poniósł jeszcze kosztów naprawy pojazdu ani nie zobowiązał się do ich poniesienia, wysokość odszkodowania z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych powinna odpowiadać przeciętnym kosztom naprawy na lokalnym rynku, z uwzględnieniem możliwych do uzyskania przez poszkodowanego ulg i rabatów, chyba że skorzystaniu z tych ulg i rabatów sprzeciwia się jego uzasadniony interes.
Powyższa Uchwała Sądu Najwyższego potwierdziła, iż poszkodowany ma prawo wyboru warsztatu w jakim dokonana naprawy pojazdu mechanicznego, a ubezpieczyciel nie może wymagać, aby naprawa odbyła się zgodnie z przedłożonymi przez niego ofertami naprawy i ulgami wypracowanymi z warsztatami współpracującymi z ubezpieczycielem. Ustawodawca bowiem daje poszkodowanemu prawo wyboru formy naprawienia szkody, a tym samym prawo wyboru warsztatu, w którym naprawę poszkodowany zrealizuje.
Zdaniem Rzecznika Finansowego uchwała SN powinna pozytywnie wpłynąć na sytuację poszkodowanych którzy zamierzają dokonać naprawy uszkodzonego pojazdu do stanu sprzed zdarzenia szkodowego.
Jednocześnie należy pamiętać, iż Sąd Najwyższy również w sposób jasny odniósł się do poszkodowanych którzy nie zamierzają przeprowadzać naprawy pojazdu lub zamierzają zrealizować ją samodzielnie i będą domagać się zwrotu tzw. hipotetycznych kosztów naprawy. W takim przypadku możliwe jest uwzględnienie w ramach należnego poszkodowanemu odszkodowania rabatów i upustów, lecz powinny być one możliwe do uzyskania przez poszkodowanego w dostępnej dla niego sieci warsztatów naprawczych i sklepów z częściami zamiennymi. W ocenie Rzecznika Finansowego oznacza to, że takie ewentualnie uwzględnione rabaty powinny być bez większych trudności możliwe do uzyskania przez poszkodowanego na rynku lokalnym, przy czym nie jest dopuszczalne stosowanie w tych przypadkach automatyzmu.
