Czy jednoosobowi przedsiębiorcy lub wspólnicy spółek osobowych, nieprowadzący działalności gospodarczej, mogą ogłosić upadłość konsumencką?

upadłość konsumencka

Zasadą jest, że przepisy ustawy Prawo upadłościowe stosuje się do przedsiębiorców. Status przedsiębiorcy winien być ustalany w oparciu o definicję zawartą w kodeksie cywilnym, iż przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Przepisy o upadłości przedsiębiorców stosuje się również m.in. do wspólników osobowych spółek handlowych, ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem czy do wspólników spółki partnerskiej.

Wniosek o upadłość przedsiębiorcy, obok dłużnika, może złożyć również wierzyciel.

Co do zasady, można również ogłosić upadłość osób fizycznych niebędących przedsiębiorcami – według przepisów o upadłości osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (tzw. upadłość konsumencka). Uprawniony do złożenia wniosku w tym trybie jest wyłącznie dłużnik (z wyjątkami – art. 8 i 9 PrUp) i to w sytuacji, gdy ma nawet tylko jednego wierzyciela.

W którym momencie następuje przejście z reżimu „upadłości przedsiębiorcy” na „upadłość konsumencką”?

Otóż dłużnik może wnioskować o ogłoszenie swojej upadłości jako przedsiębiorcy, gdy jako jednoosobowy przedsiębiorca nie został ostatecznie wykreślony z CEIDG, a jako wspólnik spółki osobowej nie został prawomocnie wykreślony z Rejestru Przedsiębiorców KRS. Konieczny jest bowiem jego status przedsiębiorcy.

Już na drugi dzień po prawomocnym wykreśleniu z ewidencji lub rejestru, albo faktycznym zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, dłużnik może ubiegać się o upadłość konsumencką. Co istotne, w przypadku gdy dłużnik-konsument ma znaczny majątek, znaczną liczbę wierzycieli lub gdy według uzasadnionych przewidywań postępowanie będzie skomplikowane, sąd może postanowić o prowadzeniu postępowania według reżimu „upadłości przedsiębiorcy”.

Wierzyciel może złożyć jedynie wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika będącego przedsiębiorcą. Istnieją jednak 2 istotne wyjątki zawarte w art. 8 i 9 PrUp pozwalające wierzycielowi wnosić o upadłość konsumenta. Zgodnie z art. 8 PrUp, wierzyciel może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej, która była przedsiębiorcą, także po zaprzestaniu prowadzenia przez nią działalności gospodarczej, jeżeli od dnia wykreślenia z właściwego rejestru nie upłynął rok. Cezura roczna dotyczy również byłych wspólników osobowych spółek prawa handlowego.

Natomiast zgodnie z art. 9 PrUp, wierzyciel może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej, która faktycznie prowadziła działalność gospodarczą, nawet wówczas gdy nie dopełniła obowiązku jej zgłoszenia we właściwym rejestrze, jeżeli od dnia zaprzestania prowadzenia działalności nie upłynął rok.

Postępowanie w obu powyższych przypadkach toczy się według przepisów o upadłości konsumenckiej.