Stan aktualny
Aktualne uregulowania prawne zobowiązują organ egzekucyjny do zawieszenia podstępowania egzekucyjnego z urzędu w sytuacji, gdy dłużnik nie ma zdolności procesowej lub przedstawiciela ustawowego. Regulacja ta na zasadzie analogi stosowana jest również do osób prawnych, po stronie których zachodzą braki w zakresie ich reprezentacji.
Do braków w reprezentacji osób prawnych dochodzi w sytuacji, gdy osoby uprawnione do reprezentacji dłużnika rezygnują z pełnienia swojej funkcji bądź gdy dochodzi do ich odwołania. Skutkiem takiego stanu rzeczy jest uniemożliwienie normalnego funkcjonowania takich podmiotów, a tym samym powstaje konieczność zawieszenia postępowania egzekucyjnego, co często w praktyce jest wykorzystywane przez dłużników i prowadzi wręcz do paraliżu postępowania.
Aktualnie w powyższej sytuacji w celu zabezpieczenia interesów dłużnika oraz umożliwienia dalszego prowadzenia postępowania egzekucyjnego właściwy w sprawie sąd ustanawia na wniosek wierzyciela lub z urzędu (w zależności od podstawy wszczęcia postępowania egzekucyjnego) kuratora dla dłużnika. Procedura ustanowienia kuratora jest czasochłonna oraz wymaga od wierzyciela wniesienia kolejnego wkładu finansowego w toczące się postępowanie w postaci uiszczenia zaliczki na poczet kosztów wynagrodzenia kuratora.
Nierzadką sytuacją w praktyce jest również, iż po ustanowieniu przez sąd kuratora dla dłużnika, podejmuje on działania, których skutkiem jest usunięcie braków w reprezentacji, tak aby podstawy ustanowienia kuratora przestały istnieć. Następnie cała procedura odwołania reprezentantów organów lub rezygnacji z pełnienia funkcji może zostać powtórzona, co ponownie stopuje postępowanie egzekucyjne.
Proponowane zmiany
Swoistym remedium na powyższy stan rzeczy ma być proponowany art. 8181 k.p.c. zgodnie z treścią którego braki w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej dłużnikiem nie stanowią podstawy do zawieszenia podstępowania egzekucyjnego. Jednocześnie w sytuacjach, gdy zachodzi potrzeba ochrony interesów dłużnika, komornik obowiązany jest wstrzymać się z dalszymi czynnościami aż do ustanowienia kuratora przez sąd. Kolejnym novum jest okoliczność, iż ustanowienie kuratora dla dłużnika następować będzie z urzędu w sytuacji, gdy wymaga tego interes dłużnika oraz gdy majątek dłużnika wystarcza na pokrycie kosztów działania kuratora. Jest to korzystna zmiana dla wierzycieli, na których to dotychczas spoczywał znaczny ciężar finansowy ustanowienia kuratora poprzez obowiązek wniesienia zaliczki. Koszty ustanowienia kuratora zwracane będą sądowi po ich wyegzekwowaniu z majątku dłużnika z pierwszeństwem przed innymi należnościami.
Proponowane zmiany obejmują również wprowadzenie postanowienia zgodnie z którym doręczenie pisma kuratorowi dokonane w ciągu dwóch tygodni otrzymania przez organ egzekucyjny informacji o uzupełnienie braków w zakresie organów jednostki egzekucyjnej będącej dłużnikiem jest skuteczne wobec dłużnika.
Korzystną zmianą jest również wprowadzenie regulacji zgodnie z którą w razie wystąpienia potrzeby ponownego ustanowienia kuratora w tej samej sprawie z powodu utraty zdolności sądowej przez dłużnika, sąd w miarę możliwości wyznaczy na kuratora tą samą osobę co poprzednio.
Wejście w życie
Projekt omawianych przepisów zakłada, że ustawa wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy, zaś do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy będzie można stosować omawianą regulację art. 8181 k.p.c.
Same zmiany należy ocenić pozytywnie.