Umowy zawierane przez jednostki sektora finansów publicznych, w wyniku rozstrzygnięcia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego podlegają nie tylko ogólnym przepisom kodeksu cywilnego, ale przede wszystkim przepisom ustawy Prawo zamówień publicznych. Przepisy te mają istotne znaczenie przede wszystkim z punktu widzenia zmiany umowy.
Przepis art. 144 ustawy Pzp wskazuje, że zakazuje się zmian postanowień zawartej umowy lub umowy ramowej w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy, chyba że zachodzi co najmniej jedna z wymienionych w ustawie okoliczności. Obecnie, po nowelizacji ustawy z dnia 28 lipca 2016 roku, okoliczności stanowiące podstawę do zmiany umowy uległy znacznemu rozszerzeniu. Mimo powyższego, jednostki sektora finansów publicznych, w nielicznych tylko przypadkach wyrażają zgodę na dokonanie zmiany umowy. Zmiana umowy bardzo często wiąże się bowiem z zawarciem ugody, na podstawie której strony dokonują wzajemnych ustępstw i tym samym wpływają na kształt postanowień umownych. W wielu sytuacjach, kiedy możliwe było zawarcie z Wykonawcą ugody kończącej spór, podmioty publiczne preferują, żeby spór został skierowany na drogę postępowania sądowego, obawiając się odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Każda bowiem zmiana umowy dokonana z naruszeniem przepisów ustawy Pzp, może zostać potraktowana jako naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
Mając na uwadze praktyczne problemy związane z zawieraniem ugód przez jednostki sektora finansów publicznych, ustawodawca próbuje zachęcić tego rodzaju podmioty do zakończenia sporów na etapie przedsądowym. W tym celu, proponuje się zmianę ustawy o finansach publicznych poprzez dodanie do art. 5 ust. 4 o następującej treści: „nie stanowi naruszenia dyscypliny finansów publicznych, o którym mowa w ust. 1, wykonanie ugody w sprawie spornej należności cywilnoprawnej zawartej zgodnie z przepisami prawa.”.
Jednocześnie, projekt ustawy nowelizującej zakłada dodanie art. 54a, który będzie przewidywał, że jednostka sektora finansów publicznych może zawrzeć ugodę w sprawie spornej należności cywilnoprawnej
w przypadku dokonania oceny, że skutki ugody są dla tej jednostki lub odpowiednio Skarbu Państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego korzystniejsze niż prawdopodobny wynik postępowania sądowego albo arbitrażowego. Ocena skutków ugody nastąpi, w formie pisemnej, przy uwzględnieniu okoliczności sprawy, w szczególności zasadności spornych żądań, możliwości ich zaspokojenia i przewidywanego czasu trwania oraz kosztów postępowania sądowego albo arbitrażowego.
Nowelizacja ma szczególne znaczenie, ponieważ po raz pierwszy zostanie uregulowana kwestia dopuszczalności zawarcia ugody przez jednostki sektora finansów publicznych. Wejście w życie projektowanych przepisów ma na celu zwiększenie elastyczności zamawiających w odniesieniu do pozasądowych metod rozwiązywania sporów, w szczególności w przypadkach, gdy rezygnacja z zawarcia ugody wynika wyłącznie
z obawy narażenia się na zarzut naruszenia dyscypliny finansów publicznych.
Niestety w uzasadnieniu do projektu ustawy nowelizującej, jak i samej ustawie pominięto kwestię dopuszczalności zawierania ugody z punktu widzenia przepisów ustawy Pzp. Dlatego, w tym zakresie zamawiający nadal będą musieli we własnym zakresie rozstrzygać wszystkie wątpliwości.
Obecnie trwają jeszcze prace nad omawianą nowelizacją. Ustawa w dniu 30 marca 2017 roku była rozpatrywana przez Senat, który zgłosił swoje poprawki.